I. MỘT SỐ NỘI DUNG CẦN LƯU Ý

1. Câu hỏi chuẩn bị bài

Vấn đề 1. Quan sát hình 21.1 trang 62 SGK và trả lời các câu hỏi sau: – Cấu trúc của đoạn gen bị biến đổi khác với cấu trúc của đoạn gen ban đầu như thế nào? Hãy đặt tên cho từng dạng biến đổi đó.

TRẢ LỜI 

So sánh số lượng và trình tự các cặp nuclêôtit ở đoạn (b), (c), (d) so với đoạn (a) ta nhận thấy như sau:

Đoạn (b) là đột biến dạng mất (cặp X-G). 

Đoạn (c) là đột biến dạng thêm (cặp T-A). 

Đoạn (d) là đột biến dạng thay thế (cặp A-T thành cặp G-X).

– Đột biến gen là gì?

TRẢ LỜI 

Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen do ảnh hưởng phức tạp của môi trường trong và ngoài cơ thể tới phân tử ADN xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người gây ra.

Vấn đề 2. Hãy quan sát các hình sau 21.2, 21.3, 21.4 trang 63, 64 SGK và cho biết: đột biến nào có lợi, đột biến nào có hại cho bản thân sinh vật hoặc đối với con người.

TRẢ LỜI 

Hình 21.2, 21.3 là đột biến có hại. Hình 21.4 là đột biến có lợi cho bản thân sinh vật và cả con người. 

2. Ghi nhớ

|Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen. Đột biến gen xảy ra do ảnh hưởng phức tạp của môi trường trong và ngoài cơ thể tới phân tử ADN, xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người gây ra. Đột biến gen thường liên quan đến một cặp nuclêôtit điển hình là các dạng: mất, thêm, thay thế một cặp nuclêôtit. | Đột biến gen thường có hại nhưng cũng có khi có lợi.

II.HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP 

Câu 1. Đột biến gen là gì? Cho ví dụ. Hướng dẫn trả lời:

Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen do ảnh hưởng phức tạp của môi trường trong và ngoài cơ thể tới phân tử ADN xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người gây ra.

Một số dạng của đột biến gen là: 

+ Mất cặp nuclêôtit. 

+ Thêm cặp nuclêôtit.

+ Thay thế cặp nuclêôtit. 

Câu 2. Tại sao đột biến gen thường có hại cho bản thân sinh vật? Nêu vai trò và ý nghĩa của đột biến gen trong thực tiễn sản xuất. 

Hướng dẫn trả lời:

Đột biến gen thường có hại cho bản thân sinh vật vì chúng phá vỡ sự thống nhất hài hòa trong kiểu gen và gây ra những rối loạn trong quá trình tổng hợp prôtêin.

Vai trò của đột biến gen: đột biến gen tạo ra các gen lặn, chúng chỉ biểu hiện ra kiểu hình khi ở thể đồng hợp và trong môi trường thích hợp. Qua giao phối, nếu gặp tổ hợp gen thích hợp, một đột biến vốn có hại có thể trở thành có lợi, đột biến làm tăng khả năng thích ứng của sinh vật với các điều kiện ngoại cảnh. Đột biến có ý nghĩa đối với chăn nuôi và trồng trọt vì trong thực tế có những dạng đột biến theo hướng có lợi cho con người.

Câu 3. Hãy tìm thêm một số ví dụ về đột biến gen phát sinh trong tự nhiên hoặc do con người tạo ra.

Hướng dẫn trả lời:

Đột biến tự nhiên tạo nên giống cừu chân ngắn ở Anh, làm cho chúng không thể nhảy được qua hàng rào để vào phá các vườn cây.

Đột biến làm tăng khả năng thích ứng đối với điều kiện đất đai và đột biến làm mất tính cảm ứng quang chu kì phát sinh ở giống lúa Tám thơm Hải Hậu đã giúp các nhà chọn giống tạo ra giống lúa Tám thơm đột biến trồng được 2 vụ/năm, trên nhiều điều kiện đất đai, kể cả vùng đất trung du và miền núi.

(học sinh có thể tự lấy thêm các ví dụ khác)