ĐỀ VĂN NGHỊ LUẬN VÀ VIỆC LẬP Ý CHO BÀI VĂN NGHỊ LUẬN
I. TÌM HIỂU ĐỀ VĂN NGHỊ LUẬN 1. Nội dung và tính chất của đề văn nghị luận
Đọc các đề văn, trả lời câu hỏi
a. Các đề nêu trên Sách giáo khoa có thể xem là đề bài, đầu đề được, vì đề bài của một bài văn thể hiện ở chủ đề của nó.
b. Căn cứ để nhận ra các đề trên là văn nghị luận là mỗi đề nêu ra một khái niệm, một vấn đề lí luận:
– Lối sống giản dị của Bác Hồ.
– Tiếng Việt giàu đẹp. Là những nhận định, những quan điểm, luận điểm.
– Thuốc đắng dã tật. Là lời kêu gọi mang một tư tưởng, một ý tưởng:
– Hãy biết quý thời gian. c. Tính chất của đề văn có ý nghĩa định hướng cho bài viết như lời khuyên, tranh luận, giải thích; chuẩn bị cho người viết một thái độ, một giọng điệu.
130
giaibai5s.com
Tóm lại, đề văn nghị luận là câu hay cụm từ mang tư tưởng, quan điểm hay một vấn đề cần làm sáng tỏ. Hiểu như vậy, tất cả các đề trên đều là đề văn nghị luận, hầu hết là ẩn yêu cầu. 2. Tìm hiểu đề văn nghị luận
Đề văn: Chớ nên tự phục – Đề này nêu lên một tư tưởng, một thái độ phê phán đối với bệnh tự phụ.
– Đối tượng, phạm vi nghị luận ở đây là lời nói, hành động có tính tự phụ của một con người.
– Khuynh hướng là để khẳng định “chớ nên, không nên tự phụ”.
– Đề này đòi hỏi người viết phải tìm luận cứ rồi xây dựng lập luận để phê phán bệnh tự phụ.
II. LẬP Ý CHO BÀI VĂN NGHỊ LUẬN
Đề bài: Chớ nên tự phụ 1. Xác định luận điểm
– Tự phụ là một căn bệnh, một thái độ xấu mà người học sinh chúng ta rất dễ mắc phải.
– Bệnh tự phụ dễ mắc phải nhưng rất khó sửa. – Tự phụ trong học tập thì làm cho sức tiếp thu kém đi.
– Tự phụ trong giao tiếp với bạn bè thì không được bạn bè quý mến. 2. Tìm luận cứ
– Tự phụ là căn bệnh đề cao mình, coi thường ý kiến người khác.
– Để đảm bảo cho tiến bộ bản thân, cần tránh bệnh tự phụ… tự phụ sẽ rất khó tiếp thu ý kiến của người khác, làm cho mình ngày càng co mình lại, không tiến bộ được.
– Bệnh tự phụ thường có biểu hiện coi thường ý kiến người khác, cho ý kiến của mình là đúng, là tuyệt, dẫn đến thái độ khắt khe với người, gây mất lòng, khó chịu cho mọi người. 3. Xây dựng lập luận
– Tự phụ là căn bệnh dễ mắc phải và rất khó sửa chữa, căn bệnh này thường xuất hiện ở lứa tuổi thanh thiếu niên, ở đối tượng có năng khiếu, học khá, học giỏi.
– Người mắc bệnh tự phụ thường có thái độ không bình thường, hay để cao ý kiến, tư tưởng của mình, coi thường, xem nhẹ ý kiến của người khác.
– Không nên nhầm lẫn giữa lòng tự trọng và lòng tự phụ. Tự trọng là có thái độ giữ gìn nhân cách đúng đắn của mình, không để cho người khác chê bai, nhạo báng một cách không đúng đắn với mình.
Tự phụ thì khác hẳn, đó là thái độ tự cho mình hơn hẳn người, tự tạo ra khoảng cách giữa mình và bạn bè.
– Đến một lúc nào đó, bệnh tự phụ sẽ bị cô lập và người tự phụ sẽ mất dần đi sự tiến bộ đã có.
giaibai5s.com
III. LUYỆN TẬP
Tìm hiểu đề và lập ý cho đề bài: “Sách là bạn lớn của con người” | (Các em đọc kĩ bài tham khảo Ích lợi của việc đọc sách và vận dụng những kiến thức đã học, để lập ý cho bài văn nghị luận: “Sách là người bạn lớn của con người”.) Gợi ý: Ta thử lập ý cho bài văn
Ích lợi của việc đọc sách 1. Xác định luận điểm
– Sách có vai trò to lớn trong đời sống xã hội. Sách đáp ứng nhu cầu hưởng thụ cái hay cái đẹp và nhu cầu phát triển trí tuệ, tâm hồn.
– Ta phải coi “Sách là người bạn lớn của con người” vì trên lĩnh vực văn hoá, tư tưởng, không có gì thay thế được sách. 2. Tìm luận cứ
– Sách giúp ta mở mang trí tuệ – khám phá những bí ẩn của thế giới xung quanh. Là nguồn tri thức bất tận của nhân loại.
– Sách đưa ta vượt thời gian về với những biến cố lịch sử xa xưa và hướng về ngày mai.
– Sách đưa ta tìm hiểu những tâm hồn các thời đại, nỗi đau của dân tộc và thời đại.
– Sách cho ta những phút thư giãn thoải mái, thưởng thức vẻ đẹp muôn màu của thế giới, con người, giúp tâm hồn con người trong sáng, đẹp đẽ và tinh tế hơn. 3. Xây dựng lập luận | – Sách là báu vật không thể thiếu đối với mỗi người. Phải biết nâng niu, trân trọng và chọn những cuốn sách hay để đọc.
giaibai5s.com
I. TÌM HIỂU ĐỀ VĂN NGHỊ LUẬN 1. Nội dung và tính chất của đề văn nghị luận
Đọc các đề văn, trả lời câu hỏi
a. Các đề nêu trên Sách giáo khoa có thể xem là đề bài, đầu đề được, vì đề bài của một bài văn thể hiện ở chủ đề của nó.
b. Căn cứ để nhận ra các đề trên là văn nghị luận là mỗi đề nêu ra một khái niệm, một vấn đề lí luận:
– Lối sống giản dị của Bác Hồ.
– Tiếng Việt giàu đẹp. Là những nhận định, những quan điểm, luận điểm.
– Thuốc đắng dã tật. Là lời kêu gọi mang một tư tưởng, một ý tưởng:
– Hãy biết quý thời gian. c. Tính chất của đề văn có ý nghĩa định hướng cho bài viết như lời khuyên, tranh luận, giải thích; chuẩn bị cho người viết một thái độ, một giọng điệu.
130
giaibai5s.com
Tóm lại, đề văn nghị luận là câu hay cụm từ mang tư tưởng, quan điểm hay một vấn đề cần làm sáng tỏ. Hiểu như vậy, tất cả các đề trên đều là đề văn nghị luận, hầu hết là ẩn yêu cầu. 2. Tìm hiểu đề văn nghị luận
Đề văn: Chớ nên tự phục – Đề này nêu lên một tư tưởng, một thái độ phê phán đối với bệnh tự phụ.
– Đối tượng, phạm vi nghị luận ở đây là lời nói, hành động có tính tự phụ của một con người.
– Khuynh hướng là để khẳng định “chớ nên, không nên tự phụ”.
– Đề này đòi hỏi người viết phải tìm luận cứ rồi xây dựng lập luận để phê phán bệnh tự phụ.
II. LẬP Ý CHO BÀI VĂN NGHỊ LUẬN
Đề bài: Chớ nên tự phụ 1. Xác định luận điểm
– Tự phụ là một căn bệnh, một thái độ xấu mà người học sinh chúng ta rất dễ mắc phải.
– Bệnh tự phụ dễ mắc phải nhưng rất khó sửa. – Tự phụ trong học tập thì làm cho sức tiếp thu kém đi.
– Tự phụ trong giao tiếp với bạn bè thì không được bạn bè quý mến. 2. Tìm luận cứ
– Tự phụ là căn bệnh đề cao mình, coi thường ý kiến người khác.
– Để đảm bảo cho tiến bộ bản thân, cần tránh bệnh tự phụ… tự phụ sẽ rất khó tiếp thu ý kiến của người khác, làm cho mình ngày càng co mình lại, không tiến bộ được.
– Bệnh tự phụ thường có biểu hiện coi thường ý kiến người khác, cho ý kiến của mình là đúng, là tuyệt, dẫn đến thái độ khắt khe với người, gây mất lòng, khó chịu cho mọi người. 3. Xây dựng lập luận
– Tự phụ là căn bệnh dễ mắc phải và rất khó sửa chữa, căn bệnh này thường xuất hiện ở lứa tuổi thanh thiếu niên, ở đối tượng có năng khiếu, học khá, học giỏi.
– Người mắc bệnh tự phụ thường có thái độ không bình thường, hay để cao ý kiến, tư tưởng của mình, coi thường, xem nhẹ ý kiến của người khác.
– Không nên nhầm lẫn giữa lòng tự trọng và lòng tự phụ. Tự trọng là có thái độ giữ gìn nhân cách đúng đắn của mình, không để cho người khác chê bai, nhạo báng một cách không đúng đắn với mình.
Tự phụ thì khác hẳn, đó là thái độ tự cho mình hơn hẳn người, tự tạo ra khoảng cách giữa mình và bạn bè.
– Đến một lúc nào đó, bệnh tự phụ sẽ bị cô lập và người tự phụ sẽ mất dần đi sự tiến bộ đã có.
giaibai5s.com
III. LUYỆN TẬP
Tìm hiểu đề và lập ý cho đề bài: “Sách là bạn lớn của con người” | (Các em đọc kĩ bài tham khảo Ích lợi của việc đọc sách và vận dụng những kiến thức đã học, để lập ý cho bài văn nghị luận: “Sách là người bạn lớn của con người”.) Gợi ý: Ta thử lập ý cho bài văn
Ích lợi của việc đọc sách 1. Xác định luận điểm
– Sách có vai trò to lớn trong đời sống xã hội. Sách đáp ứng nhu cầu hưởng thụ cái hay cái đẹp và nhu cầu phát triển trí tuệ, tâm hồn.
– Ta phải coi “Sách là người bạn lớn của con người” vì trên lĩnh vực văn hoá, tư tưởng, không có gì thay thế được sách. 2. Tìm luận cứ
– Sách giúp ta mở mang trí tuệ – khám phá những bí ẩn của thế giới xung quanh. Là nguồn tri thức bất tận của nhân loại.
– Sách đưa ta vượt thời gian về với những biến cố lịch sử xa xưa và hướng về ngày mai.
– Sách đưa ta tìm hiểu những tâm hồn các thời đại, nỗi đau của dân tộc và thời đại.
– Sách cho ta những phút thư giãn thoải mái, thưởng thức vẻ đẹp muôn màu của thế giới, con người, giúp tâm hồn con người trong sáng, đẹp đẽ và tinh tế hơn. 3. Xây dựng lập luận | – Sách là báu vật không thể thiếu đối với mỗi người. Phải biết nâng niu, trân trọng và chọn những cuốn sách hay để đọc.
giaibai5s.com