| BÀI LÀM

Chim tu hú | Bài đồng dao về chim tu hú được nhiều bạn tuổi thơ thường nhắc lại một cách thú vị:

“Tu hú là chú bộ cát, Bồ các là bác tin ri, Clint Ti là dì sáo sậu, Sáo sậu là cậu sáo đen,

Súo den là em tu hi…”. Cứ tưởng rằng giữa các loài chim nhỏ bé như tu hú, bố các, chim ri, sáo sậu, sáo đen… đều cùng huyết thống, có dây mơ rễ má với nhau. Nhưng đâu phải!

Chim tu hú là một loài chim đầu mà ranh ma. Đân vì nó không biết làm tổ, ấp trứng và nuôi con. Ranh ma vì chim mái đẻ trứng ra, chim trống dùng mỏ gắp trứng, lén bỏ vào tổ bộ các, tổ sáo sậu, tổ sáo đen… nhờ ấp hộ, nuôi con hộ. Tu hú con ra ràng rồi bay đi, từ biệt các ông bố, bà mẹ hờ! Nó trở thành chú bộ các, anh sáo đen…, bác chim ri, dì sáo sậu… là vậy!

Chim tu hú có lông màu đen, xám, mỏ vàng thẫm, cánh và ngực điểm lông trắng, có đuôi dài. Nó thường đầu trên cây một mình, ẩn mình trong chùm lá xanh. Dáng điệu của tu hú ngơ ngác, cô đơn. Cuối tháng ban đầu tháng tư, tu hú mới xuất hiện, và cất tiếng kêu tha thiết, buồn. Khi tu hú kêu, lúa chiêm ngoài đồng đỏ đuôi, quả vải ở Thanh Hà, Hải Dương, ở Việt Yên, Bắc Giang… lốm đốm đỏ. Vì thế, người ta mới gọi quả vải là quả tu hú. Giữa đêm hè thanh vắng, nghe tiếng tu hú kêu, ai cũng cảm thấy buồn:

“Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà Kếu chi hoài trên những cánh đồng xa?” (Bếp lửa – Bằng Việt)

1. Nhiều nhà thơ, nhà văn, nhạc sĩ đã nói về con chim tu hú, con chim hiền lành, bắt sâu giúp nhà nông. Tố Hữu đã có những vần thơ bồi hồi, da diết:

“Khi con tu hú gọi bầy,

Lúa chiên đường chín, trái cây ngọt dần, | Vườn Tân dậy tiếng ve ngân,

Bắp cây vàng hạt, đây sân nắng đào”… Bài hát “Hoa phượng nở” của nhạc sĩ Hoàng Vân lúc nào cũng làm em bồn chồn lạ: “Tu hú kêu! Tu hú kêu! Hoa gạo đỏ! Hoa phượng nở đây ước mơ, hi vọng…”.