LUYỆN TỪ VÀ CÂU. CÂU GHÉP
I.Hướng dẫn nhận xét
Đọc đoạn văn và trả lời câu hỏi:
Mỗi lần dời nhà đi, bao giờ con khỉ cũng nhảy nhóc lên ngồi trên lưng con chó to. (1) Hễ con chó đi chậm, con khỉ cấu tại chó giật giật. (2) Con chó chạy sải thì khỉ gò lưng như người phi ngựa. (3) Chó chạy thong thả, khỉ buông thông hai tay, ngồi ngúc nga ngúc ngắc. (4).
Đoàn Giỏi
1. Đánh số thứ tự các câu trong đoạn văn trên.
2. Xếp các câu trên vào nhóm thích hợp.
a.Câu đơn: câu 1 (do 1 cụm CN – VN tạo thành)
b. Câu ghép: câu 2, 3, 4 (do hai hoặc nhiều cụm CN – VN ngang hàng với nhau tạo thành)
3. Có thể tách mỗi vế câu trong câu ghép nói trên thành một câu đơn được không? Vì sao?
(Không thể tách mỗi vế câu trong các câu ghép nói trên thành một câu đơn được vì các vế câu diễn đạt những ý có quan hệ chặt chẽ với nhau. Khi bị tách như vậy sẽ tạo nên những câu rời rạc, không gắn kết với nhau về nghĩa).
Nhận xét: Thế nào là câu ghép? Cụm chủ ngữ – vị ngữ (viết tắt là cụm C-V) còn được gọi là vế câu.
Câu ghép là câu do nhiều vế câu ghép lại. Mỗi vế câu thường có cấu tạo giống một câu đơn (có đủ chủ ngữ và vị ngữ) và thể hiện một ý có quan hệ chặt chẽ với ý của những vế câu khác.
II. Hướng dẫn ghi nhớ
Học thuộc ghi nhớ trong 8, SGK Tiếng Việt 5, tập hai.
III. Hướng dẫn luyện tập
Câu 1. Tìm câu ghép trong đoạn văn. Xác định các vế câu trong trong câu ghép.
Biển luôn thay đổi màu tùy theo sắc mây trời. Trời xanh thẳm, biển cũng thẳm xanh, như dâng cao lên, chắc nịch. Trời rải mây trắng nhạt, biển mơ màng dịu
hơi sương. Trời âm u mây mưa, biển xám xịt, nặng nề. Trời ầm ầm dông gió, biển đục ngầu, giận dữ… Biển nhiều khi rất đẹp, ai cũng thấy thế. Nhưng vẻ đẹp của biển, vẻ đẹp kì diệu muôn màu muôn sắc ấy phần rất lớn là do mây, trời và ánh sáng tạo nên.
Theo Vũ Tủ Nam
Các câu ghép có trong đoạn văn:
Câu 2. Có thể tách các vế câu ghép vừa tìm được trong Câu 1 thành những câu đơn được không? Vì sao?
(Các vế của mỗi câu ghép vừa tìm được không thể tách được thành những câu đơn vì như vậy không diễn tả được các ý có quan hệ rất chặc chẽ với nhau).
Câu 3. Thêm một số câu vào chỗ trống để tạo thành câu ghép.
a.Mùa xuân đã về, … (Mùa xuân đã về, cây cối đua nhau đâm chồi nảy lộc).
b. Mặt trời mọc, … (Mặt trời mọc, chim chóc ríu rít gọi nhau trên các cành cây)
c. Trong truyện cổ tích “Cây khế”, người em chăm chỉ hiền lành còn
(Người em trong truyện cổ tích “Cây khế” chăm chỉ hiền lành còn người anh thì tham lam, độc ác).
d.Vì trời mưa to … (Vì trời mưa to nên đường ngập nước.)
Luyện tập thêm
Trong hai câu sau đây, câu nào là câu ghép, tại sao?
(1) Nhân ngày sinh nhật, mẹ tặng em một cuốn truyện, ba tặng em một con búp bê thật xinh.
(2) Nhân ngày sinh nhật, ba mua tặng em một con búp bê thật xinh xắn.
(Câu 1 là câu ghép vì có hai vế câu, mỗi về có cấu tạo như một câu đơn, có đủ CN và VN. Hai vế câu ngang hàng nhau: Mẹ tặng em một cuốn truyện, ba tặng em một con búp bê thật xinh).
Giaibai5s.com