I. MỘT SỐ NỘI DUNG CẦN LƯU Ý

1. Câu hỏi chuẩn bị bài

Quan sát hình 12.2 và trả lời các câu hỏi sau: Có mấy loại trứng và tinh trùng được tạo ra qua giảm phân?

TRẢ LỜI

Lưu ý: Bộ NST của người gồm 2n = 46 NST = 23 cặp tương đồng. Qua giảm phân tạo thành các giao tử đơn bội n = 23 NST gồm 22 NST thường + 1 NST giới tính.

Qua giảm phân ở mẹ chỉ sinh ra một loại trứng 22A+X, còn ở bố cho ra 2 loại tinh trùng là 22A+X và 22A+Y.

Sự thụ tinh giữa các loại tinh trùng mang NST giới tính nào với trứng để tạo thành hợp tử phát triển thành con trai hay con gái?

TRẢ LỜI

 Sự thụ tinh giữa tinh trùng mang X với trứng tạo thành hợp tử chứa XX sẽ phát triển thành con gái, còn tinh trùng mang Y thụ tinh với trứng tạo thành hợp tử XY sẽ phát triển thành con trai.

Tại sao tỉ lệ con trai và con gái sơ sinh là xấp xỉ 1:12

TRẢ LỜI 

Tỷ lệ con trai : con gái xấp xỉ 1:1 là do 2 loại tinh trùng mang X và mang Y tạo ra với tỉ lệ ngang nhau, tham gia vào quá trình thụ tinh với xác suất ngang nhau. Tuy nhiên, tỉ lệ này cần được đảm bảo với các điều kiện các hợp tử mang XX và XY có sức sống ngang nhau, số lượng cá thể thống kê phải đủ lớn.

2. Ghi nhớ

Tính đực, cái được quy định bởi cặp NST giới tính. Sự tự nhân đôi, phân li và tổ hợp của cặp NST giới tính trong các quá trình phát sinh giao tử và thụ tinh là cơ sở tế bào học của sự xác định giới tính. Sự phân li của cặp NST XY trong quá trình phát sinh giao tử tạo ra 2 loại tinh trùng mang NST khác nhau là X và Y có số lượng ngang nhau. Qua thụ tinh của 2 loại tinh trùng này với trứng mang NST X tạo ra 2 loại tổ hợp XX và XY với số lượng ngang nhau, do đó tạo ra tỉ lệ đực : cái xấp xỉ 1:1 ở đa số các loài. | Quá trình phân hóa giới tính còn chịu ảnh hưởng của các nhân tố môi trường bên trong và bên ngoài cơ thể sinh vật. Người ta đã ứng dụng di truyền giới tính vào các lĩnh vực sản xuất, đặc biệt là việc điều khiến tỉ lệ đực : cái trong lĩnh vực chăn nuôi,

II. HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP 

Câu 1. Nêu những điểm khác nhau giữa NST giới tính và NST thường. 

Hướng dẫn trả lời:

NST giới tính	NST thường
NST thường tồn tại 1 cặp trong tế bào lưỡng bội – Tồn tại thành từng cặp tương đồng (XX) hoặc không tương đồng (Xy) – Chủ yếu mang gen quy định giới tính của cơ thể	– Thường tồn tại với số cặp lớn hơn một trong những tế bào đơn bội. tế bào – Luôn luôn tồn tại thành từng cặp tương đồng. – Mang gen quy định tính trạng thường của cơ thể.tính của cơ thể.

Câu 2. Trình bày cơ chế sinh con trai, con gái ở người. Quan niệm cho rằng người mẹ quyết định việc sinh con trai hay con gái là đúng hay sai?

Hướng dẫn trả lời:

Cơ chế sinh con trai, con gái ở người được giải thích dựa trên cơ chế xác định giới tính. Đó là sự phân li của cặp NST giới tính trong quá trình phát sinh giao tử và sự tổ hợp lại qua quá trình thụ tinh.

P:    44A + XX        X           44A + XY 

Gp:  22A + X                       22A + X; 22A + Y 

F1:  44A + XX                      44A + XY 

       Con gái                         Con trai 

(A là cặp NST thường, XX là cặp NST giới tính nữ, XY là cặp NST giới tính nam)

– Quan niệm cho rằng sinh con trai hay con gái là do phụ nữ là không đúng vì qua giảm phân người mẹ chỉ sinh ra một loại trứng là 22A + X, còn người bố cho ra hai loại tinh trùng là 22A + X và 22A + Y. Sự thụ tinh giữa trứng và tinh trùng mang X sinh ra con gái, còn sự thụ tinh giữa trứng với tinh trùng mang Y sẽ sinh ra con trai. Như vậy chỉ có con trai có NST Y quyết định giới tính nam, ở nữ không có NST Y quyết định giới tính nam nên quan niệm trên là sai. 

Câu 3. Tại sao trong cấu trúc dân số, tỉ lệ nam : nữ xấp xỉ 1:1? 

Hướng dẫn trả lời:

Trong cấu trúc dân số tỉ lệ nam, nữ xấp xỉ bằng nhau là do sự phân li của cặp NST XY trong phát sinh giao tử tạo ra hai loại tinh trùng mang NST X và Y có số lượng ngang nhau. Qua thụ tinh của hai loại tinh trùng này với trứng mang NST X tạo ra hai loại tổ hợp XX và XY với số lượng ngang nhau có sức sống ngang nhau do đó tỉ lệ nam nữ xấp xỉ 1: 1. 

Câu 4. Tại sao người ta có thể điều chỉnh tỉ lệ đực : cái ở vật nuôi? Điều đó có ý nghĩa gì trong thực tiễn? 

Hướng dẫn trả lời:

Sự phân hóa giới tính còn chịu ảnh hưởng cả các nhân tố môi trường bên trong và bên ngoài (Hoocmôn, nhiệt độ, ánh sáng…). Nắm được cơ chế xác định giới tính và các yếu tố ảnh hưởng tới sự phân hóa giới tính người ta có thể điều chỉnh tỉ lệ đực : cái ở vật nuôi cho phù hợp với mục đích sản xuất. 

Câu 5. Ở những loài mà giới đực là giới dị giao tử thì những trường hợp nào trong các trường hợp sau đây đảm bảo tỉ lệ đực : cái xấp xỉ 1: 1?

a) Số giao tử đực bằng số giao tử cái.
b) Hai loại giao tử mang NST X và NST Y có số lượng ngang nhau. 
c) Số cá thể đực và số cá thể cái trong loài vốn đã bằng nhau. 
d) Xác suất thụ tinh của hai loại giao tử đực (mang NST X và NST Y) với giao tử cái là tương đương nhau. 

Đáp án: b và d