HƯỚNG DẪN 

a) Bản chất của Chí Phèo là người lương thiện. Sinh ra đã bị vứt bỏ trơ trọi. Cuộc đời thật trớ trêu khi hắn bị đưa đẩy, bán chác từ tay người này sang tay người khác. Hai mươi tuổi hắn trở thành anh canh điền khoẻ mạnh, lương thiện, đầy lòng tự trọng. Cuộc đời Chí Phèo rẽ hướng khi Bá Kiến ghen tuông đẩy hắn vào tù.

b) Nam Cao chỉ xem sự kiện đánh ghen như là một bước ngoặt cuộc đời, ông tập trung miêu tả hình hài và tính cách Chí Phèo khi đã là sản phẩm của nhà tù (đoạn 2 trong SGK). Hắn trở về làng trong hình hài của một kẻ lưu manh (đầu trọc lốc, mắt gườm gườm, trăng trắng hơn, hai cánh tay đây chạm trổ..). Về hôm trước, hôm sau đã thấy hắn say khướt, xách vỏ chai đến nhà cụ Bá mà chửi. Sự ngọt ngào làm mềm nhũn, khi ở nhà cụ Bá ra về, Chí Phèo vô cùng hả hê vì được đãi rượu, lại thêm đồng bạc trắng. Thêm những lần đến nhà cụ Bá, thêm những lần bị đầu độc bởi rượu và những đồng bạc bẩn thỉu, Chí Phèo đã thực sự từ một tên lưu manh trở thành tay sai đắc lực cho nhà cụ Bá. Hắn nguôi quên mối thù, mê muội trong rượu (ăn trong lúc say, ngủ trong lúc say, thức dậy vẫn còn say…) trở thành con quỷ của làng Vũ Đại (phá tan bao cơ nghiệp, dập nát bao cảnh yên vui, đạp đổ bao nhiêu hạnh phúc,…). Chí Phèo trở thành con người mất ý thức về cuộc sống. Hắn không nhớ tuổi, không có tên trong sổ làng, mang khuôn mặt của một con vật lạ, không biết kẻ thù của mình, xem kẻ thù là bạn, tiếp nối cuộc đời của Binh Chức, Năm Thọ.

Sự tha hoá của Chí Phèo diễn ra theo trình tự: từ người lương thiện trở thành tên lưu manh hung hãn từ tên lưu manh trở thành con người mất ý thức, tha hoá đến tận cùng. Sức tố cáo mạnh mẽ, giá trị hiện thực sâu sắc của tác phẩm thể hiện rất rõ quá trình tha hoá này. Qua số phận của Chí Phèo, Nam Cao muốn chỉ ra một quy luật khủng khiếp trong xã hội cũ: chừng nào còn cường hào ác bá thì chừng ấy còn những kiếp người bị tha hoá như Chí Phèo.