I. KIẾN THỨC CƠ BẢN

1. Tác giả

– Ma Văn Kháng, tên khai sinh Đinh Trọng Đoàn, sinh năm 1936, quê gốc ở phường Kim Liên, quận Đống Đa, Hà Nội, là người đã có nhiều đóng góp tích cực cho sự vận động và phát triển nhiều mặt của văn học nghệ thuật. Ông được tặng Giải thưởng Văn học ASEAN năm 1998 và Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2001.

– Tác phẩm chính (SGK).

2. Tác phẩm

– Truyện được tặng Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 1986. Thông qua cầu chuyện xảy ra trong gia đình ông Bằng, một gia đình nề nếp, luôn giữ gia pháp này trở nên chao đảo trong những cơn địa chấn từ bên ngoài, nhà văn bày tỏ niềm lo lắng sâu sắc cho giá trị truyền thống trước những đổi thay của thời cuộc.

– Xuất xứ: Đoạn trích rút từ chương 2 của tiểu thuyết Mùa lá rụng trong vườn.

II. HƯỚNG DẪN ĐỌC THÊM

1. Nhân vật chị Hoài

– Chị Hoài mang vẻ đẹp đằm thắm của người phụ nữ nông thôn: “người thon gọn trong cái áo lông chân hạt lựu. Chiếc khăn len nâu thắt ôm khuôn mặt rộng có cặp mắt hai mí đằm thắm và cái miệng cười rất tươi”.

– Nét đằm thắm, mặn mà toát lên từ tâm hồn chị, từ tình cảm đôn hậu, từ cách ứng xử, quan hệ với mọi người. Từng là dâu trưởng trong gia đình ông Bằng, bây giờ chị đã có một gia đình riêng với những quan hệ riêng, lo toan riêng, mọi thứ vẫn nhớ, vẫn quý, vẫn yêu chị. Bởi vì “người phụ nữ tưởng đã cắt hết mối dây liên hệ với gia đình này, vẫn giao cảm, vẫn chia sẻ buồn vui và cùng tham dự cuộc sống của gia đình này” (biết : chuyện cổ Phượng đã chuyển công tác, nhận được thư bố chồng cũ, sợ ông buồn nên phải lên ngay, chu đáo, xởi lởi chuẩn bị quà, hỏi thăm tất cả mọi người lớn, bé; sự thành tâm của chị trước bàn thờ tổ tiên chiều ba mươi Tết…). Trong tiềm thức mỗi người vẫn sống động một chị Hoài đẹp người đẹp nết”.

– Nhân vật chị Hoài là mẫu người phụ nữ vẫn giữ được nét đẹp truyền thống quý giá trước những “cơn địa chấn” xã hội, vì thế tất cả mọi người đều yêu quý chị.

2. Diễn biến tâm lý của ông Bằng và chị Hoài trong cảnh gặp lại trước giờ tất niên

– Ông Bằng: “nghe thấy xôn xao tin Hoài lên”, “ông sững khi nhìn thấy Hoài, mặt thoáng một chút ngơ ngẩn. Rồi mắt ông chớp liên hồi, mỗi ông bật không thành tiếng, có cảm giác ông sắp khóc oà”, “giọng ông bỗng khể đặc, khàn rè: Hoài đấy ư, con?”, Nỗi vui mừng, xúc động không giấu giếm của ông khi gặp lại người đã từng là con dâu trưởng mà ông rất mực quý mến.

– Chị Hoài: “gần như không chủ động được mình lao về phía ông Bằng, quên cả đối dép, đôi chân to bản… kịp hãm lại khi còn cách ông già hai hàng gạch hoa”. Tiếng gọi của chị nghẹn ngào trong tiếng nấc “Ông!”.

– Cảnh gặp gỡ vui mừng nhuốm một nỗi tiếc thương đau buồn, ê nhức cả tim gan.

3. Khung cảnh ngày Tết và dòng tâm tư cùng lời khấn của ông Bằng gợi lên suy nghĩ về truyền thống văn hoá riêng của dân tộc ta

– Khung cảnh Tết: khói hương, mâm cỗ thịnh soạn “vào cái buổi đất nước còn nhiều khó khăn sau hơn ba mươi năm chiến tranh…” mọi người trong gia đình tề tựu quây quần… Tất cả chuẩn bị chu đáo cho khoảnh khắc tri ân trước tổ tiên trong chiều ba mươi Tết.

– Ông Bằng “soát lại hàng khuy áo, chỉnh lại cà vạt, ho khan một tiếng, dịch chân lại trước bàn thờ”, “Thoáng cái ông Bằng như quên hết xung quanh và bản thể. Dâng lên. trong ông cái cảm giác thiêng liêng rất đỗi quen thân và tâm trí ổng bỗng mờ nhoà… Thưa thầy mẹ đã cách trở ngàn trùng mà vẫn hằng sống cùng con cháu. Con vẫn hằng nghe đâu đấy lời giáo huấn…”.

– Những hình ảnh sống động gieo vào lòng người đọc niềm xúc động rưng rưng, để rồi “nhập vào dòng xúc động tri ân tiên tổ và những người đã khuất”.

– Bày tỏ lòng tri ân trước tô tiên trước những người đã mất trong lễ cúng tất niên chiều ba mươi Tết, điều đó đã trở thành một nét văn hoá truyền thống đáng trân trọng và tự hào của dân tộc ta. Tổ tiên không tách rời với con cháu. Tất cả liên kết một mạch bền chặt thuỷ chung… Dù cuộc sống hiện đại muốn sự đổi thay cùng sự thay đổi của những cách nghĩ, cách sống, những quan niệm mới, nét đẹp truyền thống văn hoá ấy vẫn đang và rất cần được gìn giữ trân trọng.

Nguồn website giaibai5s.com

Tuần 25: Đọc thêm: Mùa lá rụng trong vườn – Ma Văn Kháng
Đánh giá bài viết