I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
1. Tác giả
– Nông Quốc Chấn (1923 – 2002), tên khai sinh là Nông Văn Quỳnh.
– Quê quán: Cốc Đán – Ngân Sơn – Bắc Cạn. Là nhà thơ dân tộc Tày.
– Từng giữ nhiều chức vụ quan trọng: Chủ tịch Hội văn nghệ Khu Việt Bắc, Thứ trưởng Bộ Văn hoá Thông tin, Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hoá Hà Nội.
– Sự nghiệp: Tiếng ca người Việt Bắc (1959), Suối và biển (1984),…
2. Tác phẩm
– Viết về quê hương tác giả trong những năm đầu kháng chiến chống thực dân Pháp đau thương mà anh dũng. Miêu tả cuộc sống gian khổ của nhân dân Cao – Bắc – Lạng và tội ác dã man của giặc Pháp, đồng thời thể hiện niềm vui khi quê hương được giải phóng.
– Bài thơ được trao giải nhì tại Đại hội liên hoan Thanh niên sinh viên thế giới tại
Béc-lin.
II. HƯỚNG DẪN ĐỌC THÊM
1. Cuộc sống gian khổ của nhân dân Cao – Bắc – Lạng và tội ác của giặc Pháp được diễn tả:
– Chạy hết núi khe, cay đắng đủ mùi… vai đeo đầy và nải → Cách diễn đạt cụ thể của người miền núi về nỗi thống khổ của mình.
– Tội ác của giặc:
+ … Giặc Tây lại đến lùng…
+ Từng cái lán nó đốt đi trơ trụi… .
Khoét sâu vào mối thù với quân xâm lược. Thể hiện nhận thức tỉnh táo của người dân; biết được âm mưu của kẻ thù, biết nén đau thương để vượt lên nỗi đau khổ của chính mình.
+ Đến những cái chết tức tưởi và nỗi đau xót của người còn sống:
“Mẹ tháo khăn phủ mặt cho chồng… nước mắt tràn đầy mặt.”
Qua đó thấy được tội ác của thực dân Pháp: triệt làng, giết dân không phân biệt già trẻ lớn bé, khủng bố đồng bào miền núi,…
2. Nét độc đáo trong cách thể hiện niềm vui Cao – Bắc – Lạng được giải phóng qua phần đầu và phần cuối của bài thơ.
– Nhân vật trữ tình bày tỏ niềm vui với người mẹ của mình, sự lựa chọn ấy giúp thế hiện niềm vui một cách chân thành, sâu sắc.
– Niềm vui quê hương được giải phóng được thể hiện bằng một phong cách riêng, đậm màu sắc độc đáo của tư duy miền núi. Cách thể hiện niềm vui cũng mang phong cách riêng: lối nói cụ thể, cảm xúc suy nghĩ được diễn đạt bằng những câu thơ rất giàu hình ảnh,
– Sự đối lập của đoạn thơ này với đoạn thơ trước đó:
+ Về cảm xúc và giọng điệu thơ: vui tươi, sung sướng><uất hận, căm thù, buồn tủi.
+ Về hình ảnh thơ: tươi sáng, rộn ràng><u uất, dữ dội.
3. Màu sắc dân tộc được biểu hiện qua cách sử dụng hình ảnh của tác giả.
Bài thơ thể hiện rất rõ bản sắc dân tộc miền núi trong cách xây dựng hình ảnh. Đó là những hình ảnh giản dị, gần gũi với đời sống hằng ngày, lối diễn đạt tự nhiên giàu hình ảnh; không cầu kì, hoa mĩ, trau chuốt. Chính điều đó tạo cho bài thơ cảm xúc chân thành.
Có thể thấy điều đó qua hình ảnh những câu thơ:
– Người đông như kiến, súng đầy như củi
– Mấy tháng năm qua quên Tết tháng giêng, quên rằm tháng bảy
– Đường đi lại vắt bám đầy chân
– Mẹ địu em chạy tót lên rừng
– Máu đầy tay, nước mắt tràn đầy mặt.
Nguồn website giaibai5s.com