I. TRẢ LỜI CÂU HỎI
Phần I. Bố cục của văn bản
Câu hỏi 1. Văn bản Người thầy đạo cao đức trọng có thể chia làm 3 phần: Mở bài (câu 1), Thân bài (từ câu 2 đến câu 8), Kết bài (câu 9, 10).
Câu hỏi 2. Nhiệm vụ của từng phần trong văn bản:
+ Mở bài: có nhiệm vụ nêu ra chủ đề được nói tới trong văn bản.
+ Thân bài: trình bày các nội dung chủ yếu làm sáng tỏ chủ đề của văn bản.
+ Kết bài: tổng kết chủ đề của văn bản.
Câu hỏi 3. Mỗi phần đều có chức năng, nhiệm vụ riêng nhưng phải liên quan và phù hợp với nhau.
Câu hỏi 4. Nhấn mạnh ý của câu hỏi 2 và 3.
Phần II. Cách bố trí, sắp xếp nội dung phần thân bài của văn bản
Câu hỏi 1. Phần Thân bài văn bản Tôi đi học của Thanh Tịnh kể về hai sự kiện: cảm xúc của tác giả trong thời điểm hiện tại và hồi ức về buổi đầu tiên đi học. Sự hồi tưởng về buổi đầu tiên đi học được sắp xếp theo trình tự thời gian: cảm xúc khi cùng mẹ đi trên đường đến trường, cảm xúc khi đứng trong sân trường, cảm xúc khi rời tay mẹ bước vào lớp học và bắt đầu buổi học đầu tiên. Cảm xúc trong thời điểm hiện tại của tác giả được sắp xếp theo sự liên tưởng với cảm xúc cùng về mùa thu trong buổi tựu trường trước đây.
Câu hỏi 2. Diễn biến tâm trạng của chú bé Hồng trong phần Thân bài văn bản Trong lòng mẹ:
+ Lòng yêu thương, quý trọng người mẹ hiền dịu, khổ sở.
+ Lòng căm ghét những hủ tục đã làm khổ mẹ và thái độ bất bình và phản ứng bà cô khi bà ta bịa chuyện nói xấu mẹ.
+ Niềm vui sướng cực độ khi được nằm trong lòng mẹ, được mẹ ấp ủ.
Câu hỏi 3. Khi tả người, vật, phong cảnh có thể sắp xếp các ý theo trình tự sau:
– Không gian.
– Chỉnh thể – bộ phận.
– Tình cảm, cảm xúc.
Câu hỏi 4. Cách trình bày các luận điểm làm sáng tỏ chủ đề “Chu Văn An là người thầy đạo cao đức trong” trong phần Thân bài:
Luận điểm 1: Chu Văn An là người tài cao,
Luận điểm 2: Chu Văn An là người đạo đức, được học trò kính trọng.
Câu hỏi 5.
– Nội dung phần Thân bài thường được sắp xếp theo một thứ tự tùy thuộc vào kiểu văn bản, chủ đề văn bản, ý đồ giao tiếp của người Việt.
– Các ý trong phần Thân bài thường được sắp xếp theo trình tự thời gian, sự phát triển không gian, sự phát triển của sự việc hay theo mạch suy luận, dòng tình cảm cốt sao cho phù hợp với sự triển khai chủ đề và sự tiếp nhận của người đọc.
II. GIẢI BÀI TẬP
Bài tập 1.
a. Cách sắp xếp các ý của đoạn văn theo trình tự miêu tả từ xa đến gần.
– Nhìn từ xa chỉ thấy chim bay lên như đàn kiến từ trong lòng đất chui ra, bò li ti đen ngòm lên da trời.
– Đến gần hơn đã nghe thấy tiếng chim kêu náo động như xóc những rổ tiền đồng. Chim đậu chen nhau trắng xóa.
– Đến gần hơn nữa có thể thò tay lên tổ nhặt trứng chim một cách dễ dàng.
– Gần nhất là tiếng chim kêu vang động bên tai và nói chuyện với nhau thì không thể nghe thấy.
b. Các ý trong đoạn văn được sắp xếp theo trình tự không gian.
c. Các ý trong đoạn trích được sắp xếp theo cách diễn giải, ý sau làm rõ, bổ sung cho ý trước: Để làm rõ hơn ý nhân dân thường tìm cách chữa lại những sự thật lịch sử để khỏi phải công nhận những tình thế u uất, tác giả đã đưa ra hai dẫn chứng: trong truyện Hai Bà Trưng, tuy trong lịch sử có sự kiện Hai Bà Trưng bị thua trận đã phải tự vẫn nhưng ở nơi thờ Hai Bà vẫn chép rằng Hai Bà đều hóa đi; trong truyện Phù Đổng Thiên Vương, Phù Đổng Thiên Vương sau khi xông pha ra trận bị thương nặng vẫn ăn một bữa cơm, xuống Hồ Tây tắm rồi mới ôm vết thương đến một nơi xa xôi, âm u, giấu kín nỗi đau đớn của mình mà chết.
Bài tập 2. Trình bày và sắp xếp các ý cho một văn bản nói về lòng yêu thương sâu sắc và cảm động của chú bé Hồng đối với mẹ:
Mở bài: Nêu khái quát tình cảm của chú bé Hồng đối với mẹ.
– Thân bài:
– Hoàn cảnh đáng thương của chú bé Hồng và nỗi nhớ nhung, sự khao khát được mẹ nâng niu, ấp ủ.
– Sự cay nghiệt của bà cô và phản ứng quyết liệt của chú bé Hồng trước thái độ của bà cô nói về me mình.
– Niềm sung sướng hạnh phúc của chú bé Hồng khi được ở trong lòng mẹ.
Bài tập 3. Cách sắp xếp các ý trong phần Thân bài như đề bài là chưa hợp lí. Trước hết cần phải giải thích nghĩa đen và nghĩa bóng của câu tục ngữ.
Sau đó chứng minh tính đúng đắn của câu tục ngữ trong đời sống hàng ngày.
Nguồn website giaibai5s.com