TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1. Bài thơ có thể chia làm 5 đoạn, nội dung mỗi đoạn như sau:

– Đoạn 1: Tâm trạng con hổ trong cảnh ngộ bị tù hãm ở vườn bách thú.

– Đoạn 2: Miêu tả cảnh sơn lâm hùng vĩ qua hồi tưởng của con hổ: cảnh chúa sơn lâm ngự trị trong vương quốc của nó.

– Đoạn 3: Bốn cảnh, đủ cả sông suối, núi rừng hùng vĩ, tráng lệ với con hổ uy nghi làm chúa tể. Có thể coi như một bộ tứ bình đẹp lộng lẫy.

– Đoạn 4: Cảnh vườn bách thú hiện ra dưới cái nhìn của chúa sơn lâm thật đáng chán, đáng khinh, đáng ghét. Tất cả chỉ là sự đơn điệu, nhàm chán.

– Đoạn 5: Sự nuối tiếc của con hổ về cuộc sống và cảnh sống thuở xưa. Sau nỗi nhớ một thuở vàng son oanh liệt, chúa sơn lâm chợt tỉnh mộng trở về với thực tại trong cũi sắt, đau đớn và cay đắng vô cùng!

Câu 2.

a. Phân tích từng cảnh tượng được miêu tả trong bài thơ: 

a1. Cảnh vườn bách thú nơi con hổ bị nhốt:

Dưới cái nhìn của “chúa sơn lâm”, cảnh vườn bách thú hiện ra:

– Hoa chăm, cỏ xén, lối phẳng, cây trồng làm sao có thể sánh được với thế giới tự nhiên của cây cao, bóng cả.

– Căm uất ngao ngán nhưng không có cách nào để về lại chốn sơn lâm, đành buông xuôi bất lực nằm dài trong ngày tháng dần qua.

– Hoàn cảnh hiện tại của nó thì từ chỗ là chúa tể của muôn loài đang tung hoành chốn thảo hoa, nước non hùng vĩ, nay bị nhốt chặt trong cũi sắt làm đồ chơi cho con người, chịu để con người sắp đặt ngang với bọn gấu dở hơi, với cặp báo vô tư lự. 

– Thái độ ngao ngán, chán ghét, khinh thị đối với vườn bách thú của con hổ cũng chính là thái độ của con người thuở đó đối với xã hội.

– Cảnh vườn bách thú tầm thường giả dối và tù túng dưới mắt con hổ đó chính là cái thực tại của xã hội đương thời được cảm nhận bằng một tâm hồn lãng mạn.

   Mặc dù thân xác đang bị nhốt trong cũi sắt nhưng tâm hồn con hổ vẫn luôn nhớ về chốn sơm lâm. Dì vậy, vườn bách thú với những cảnh tượng giả dối chỉ là nơi thật tầm thường đối với nó.

a2. Hình ảnh con hổ và cảnh sơn lâm hùng vĩ:

– Cảnh núi rừng đại ngàn, cái gì cũng lớn lao, phi thường:

+ bóng cả, cây già, tiếng gió gào…,

+ giọng nguồn hét núi,

+ thét khác trường ca dữ dội,

+ đường hoàng, lượn tấm thân,

+ sóng cuộn nhịp nhàng, vờn bóng âm thầm.

– Trong một bức tranh tổng thể về thiên nhiên, trên cái phông nền của núi rừng hùng vĩ, hình ảnh con hổ hiện ra với một vẻ đẹp oai phong, lẫm liệt. Khi rừng thiêng tấu lên khúc trường ca dữ dội thì con hổ cũng bước chân lên với tư thế dõng dạc, đường hoàng:

                Lượn tấm thân như sót g cuộn nhịp nhàng

               Vờn bóng âm thầm, lá gai, cỏ sắc…

b. Nhận xét việc sử dụng từ ngữ, hình ảnh và giọng điệu các câu thơ trong đoạn 2 và đoạn 3: 

   Đây là đoạn hay nhất của bài thơ.

   Tác giả đã sử dụng từ ngữ, hình ảnh, giọng điệu các câu thơ trong đoạn này rất linh hoạt, sinh động, phong phú. Những câu thơ rất gợi hình, gợi cảm, đã diễn tả chính xác vẻ đẹp vừa uy nghi, vừa dũng mãnh lại mềm mại, uyển chuyển của chúa sơn lâm.

   Đoạn thơ thứ ba được cấu tạo bởi câu hỏi, với bốn từ Nào đâu, đâu đặt ở đầu câu và 4 từ ta, để ta đan xen. Đó là những câu hỏi không đợi trả lời mà để than tiếc và khẳng định quyền lực vô biên của mãnh hổ, địa vị chúa tể muôn loài thời oanh liệt giữa chốn thảo hoa không tên không tuổi.

Phân tích: Đoạn 3 bài thơ có thể xem như bức tranh chia làm 4 cảnh đẹp lộng lẫy:

– Cảnh đêm trăng vàng bên bờ suối:

              Nào đâu những đêm màng bên bờ suối

              Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?

   Có thể những đêm trăng như thế, “chúa sơn lâm” đã đứng ở nhiều vị trí khác nhau, nhưng vị chúa vẫn nhớ nhất là lúc đứng bên bờ suối, vì đó là cảnh thơ mộng, đắm say nhất. Hổ say mồi thì chỉ là bản năng mãnh thú, nhưng hổ còn đắm say vì đêm màng, say vì uống ánh trăng tan trong nước suối đại ngàn.

   Cảnh hiện lên trong hồi tưởng, trong hoài niệm mà lung linh, sống động như thực vì nó được hồi tưởng trong luyến tiếc, đắm say, khao khát. Biết bao đêm dàng như thế đã đi qua đời hổ, trong quá khứ đã bao lần trăng lên trăng lặn? Đã bao lần vị chúa say mồi đứng tuống ánh trăng tan. Có cảm giác hổ say mồi thì ít mà say đắm, rung động trước cảnh đẹp thì nhiều hơn.

– Cảnh những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn:

   Mưa ngàn thì thật là dữ dội: mưa chuyển bốn phương ngàn mịt mờ, rung chuyển núi rừng, có thể kèm theo cả sấm chớp, có thể làm kinh hoàng những con thú hèn yếu.

   Nhưng với chúa sơn lâm thì không. Không mảy may sợ hãi trước uy lực. của trời đất, vẫn điềm nhiên lặng ngắm giang sơn.

                  Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới.

   Cái vẻ lặng ngắm chứa đựng cả một sức mạnh chế ngự, một bản lĩnh vững vàng không gì có thể lay chuyển được, Âm điệu câu thơ gợi một chút thích thú về sự sở hữu một giang sơn to lớn.

– Cảnh bình minh cây xanh nắng gội:

   Đây là một bức tranh tươi sáng, tưng bừng của bình minh, lúc vạn vật thức dậy cùng mặt trời, nắng chiếu lên cây xanh, chim chóc reo ca, nhưng mặc kệ, hổ vẫn ngủ. Giấc ngủ của “ông” thật đặc biệc: giấc ngủ ta tưng bừng. Một mình hổ một giấc ngủ riêng không gì động đến được, cảnh ngoài kia chỉ có thể tô điểm làm giấc ngủ “ông” thêm say, thêm đẹp mà thôi.

   Hổ hoạt động theo cái cách của kẻ có uy lực nhất khu rừng, muốn gì được nấy. “Ông chúa” này có thể chi phối, chế ngự kẻ khác chứ không bao giờ để cho kẻ khác chi phối, chế ngự mình. Đêm, vạn vật chìm trong giấc ngủ thì hổ thức cùng vũ trụ trăng sao; ngày, mưa rung chuyển thì hổ lặng ngắm giang sơn.

– Cảnh những chiều lênh láng máu sau rừng:

   Đây là bức tranh “ghê gớm” nhất, đẹp một cách dữ dội và bi tráng nhất:

+ Rực rỡ trong gam màu đỏ của máu lênh láng, màu đỏ của mặt trời như bé đi trong mắt nhìn của hổ.

+ Không khí chết chóc bao trùm được gợi lên trong hình ảnh lênh láng máu và giây phút sắp tắt của mảnh mặt trời gay gắt.

   Không phải mặt trời và vũ trụ trao lại quyền cho mãnh hổ mà chính là mãnh hổ đang giành lấy quyền lực từ vũ trụ, từ mặt trời để chiếm lấy riêng phần bí mật, để ngự trị đêm tối.

   Dòng hồi tưởng phát triển đến cao trào bỗng hạ xuống bằng một lời than, một tiếng thở dài ngao ngán. Con hổ sực tỉnh cái thân tù:

               Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?

   Câu hỏi thứ năm là một tiếng than thống thiết, đưa con hổ về với thực tại đau thương, với nỗi ngao ngán vô biên như trời bể, tưởng như đứt ruột. Lời than có sức lay động và ngân vang.

c. Qua sự đối lập sâu sắc giữa hai cảnh nêu trên, tâm sự của con hổ ở vườn bách thú đã biểu hiện:

+ Tâm sự của con hổ ở vườn bách thú đã thể hiện nỗi bất hòa sâu sắc giữa thực tại và niềm khao khát mãnh liệt về tự do..

+ Đó là tâm trạng của nhà thơ lãng mạn, đồng thời cũng là tâm trạng chung của người dân Việt Nam mất nước khi đó.

Câu 3.

   Giải thích: Tác giả bài thơ Nhớ rừng mượn lời con hổ ở vườn bách thú để thể hiện một lời nhắn gửi trữ tình sâu sắc.

   Tác dụng: Con hổ nhớ rừng, nhớ một thời oanh liệt đã qua chính là sự chán ngán của một lớp người trong xã hội bấy giờ (1931 – 1945) cảm thấy bế tắc trước cuộc sống, chán chường với thực tại, khát khao một cuộc đời tự. do, phóng khoáng mặc dù chưa được định hướng rõ ràng. Việc mượn lời con hổ như vậy có thể giúp cho nhà thơ thể hiện được tất cả tâm trạng và cảm xúc của mình.

Câu 4. Nhà phê bình Hoài Thanh có nhận xét về thơ Thế Lữ:

“Đọc đôi bài, nhất là bài thơ “Nhớ rừng”, ta tưởng chừng thấy những chữ bị xô đẩy, bị dằn vặt bởi một sức mạnh phi thường. Thế Lữ như một viên tướng điều khiển đội quân Việt ngữ bằng những mệnh lệnh không thể cưỡng được” (Thi nhân Việt Nam). Giải thích và chứng minh ý kiến của Hoài Thanh.

– Cái tài của Thế Lữ là sử dụng những từ ngữ một cách sáng tạo, mới mẻ. Ngôn ngữ và nhạc điệu của bài thơ rất phong phú, giàu sức biểu cảm. Ta có thể thống kê những từ ngữ nói về sự tù túng, tầm thường giả dối của vườn bách thú và chỉ ra rất nhiều từ ngữ “đắt” gây ấn tượng đậm nhất của núi rừng hùng vĩ.

   Bài thơ tràn đầy cảm hứng lãng mạn qua những từ ngữ sinh động mới mẻ. Nguồn ngôn ngữ ấy tạo nên một mạch cảm xúc sôi nổi, cuồn cuộn, tuôn trào theo ngòi bút. Hình ảnh mà đội quân “Việt ngữ tạo nên rất giàu chất thơ, đầy ấn tượng.

   Chính do khéo sử dụng các từ ngữ gợi hình, gợi cảm mà giọng thơ khi thì u uất, bực dọc, dằn vặt, khi thì say sưa, thiết tha, hùng tráng nhưng tất cả đều như những người lính đứng trong quân đội đúng theo vị trí của mình nên tạo cho bài thơ liền mạch, nhất quán.

– Trong bài thơ có hai cảnh tượng tương phản, cấu trúc hai cảnh đối lập nhau vừa thể hiện chủ đề vừa biểu hiện tâm trạng:

+ Một cảnh là thực tại,

+ Một cảnh là mộng tưởng.

– Ở đoạn thơ thứ ba có những câu có thể gọi là tuyệt bút bởi sự bố trí, sắp xếp các từ ngữ một cách sinh động, độc đáo.

           Nào đâu những đêm càng bên bờ suối

           Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?

           Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng

           …….

Nguồn website giaibai5s.com