1. SỰ PHÁT TRIỂN CỦA KHOA HỌC – KĨ THUẬT THẾ GIỚI • NỬA ĐẦU THẾ KỈ XX Câu hỏi: Nêu những thành tựu chủ yếu về khoa học kĩ thuật của | thế giới nửa đầu thế kỉ XX.

” . Trả lời câu hỏi + Bước vào thế kỉ XX, trên đà tiến của cuộc cách mạng công nghiệp, nhân loại tiếp tục đạt được những thành tựu rực rỡ về khoa học – kĩ thuật. .

+ Trong lĩnh vực Vật lí, sự ra đời của lí thuyết nguyên tử hiện đại, đặc biệt là lí thuyết tương đối của nhà bác học Đức An-be Anh-xtanh.

+ Trong các lĩnh vực khác như Hoá học, Sinh học, các khoa học về Trái Đất (Hải dương học, Khí tượng học…) đều đạt được những thành tựu | to lớn. | Câu hỏi: Lí thuyết tương đối của nhà bác học Đức An-be Anh-xtanh có ý nghĩa gì?

Trả lời câu hỏi Lí thuyết tương đối của nhà bác học Đức An-be Anh-xtanh, đã mang lại một dấu ấn sâu sắc cho khoa học hiện đại khi xét lại các khái niệm Vật lí về không gian và thời gian. Có thể nói, các phát minh lớn về Vật lí học của thế kỉ XX, từ năng lượng nguyên tử đến lade, bán dẫn… đều có liên quan đến lí thuyết này. Câu hỏi: Trình bày những hiểu biết về nhà khoa học A, Anh-xtanh? |

| Trả lời câu hỏi B + A. Anh-xtanh sinh ngày 14-3-1879 trong một gia đình tiểu chủ người “

Do Thái cư trú tại thành phố nhỏ ở Đức. Lên 4 tuổi, ông còn chưa nói sõi, đến trường thầy giáo đã nhận xét: “Tính tình cô độc, không thông minh, học hành lơ đãng, hay nghịch bẩn vơ”. Năm 14 tuổi, ông theo gia đình sang Thụy Sĩ. Năm 17 tuổi, ông thi được vào trường Nông nghiệp – chuyên ngành Toán học và Vật lí học.

+ Năm 1905, A. Anh-xtanh đã làm một cuộc đột phá quan trọng về Vật lí khi ông đưa ra Thuyết tương đối hẹp. Khi đó ông 26 tuổi. Năm 1907, ông tìm ra công thức liên hệ năng lượng với khối lượng một vật, làm cơ sở cho ngành Vật lí hạt nhân. Cuối năm 1915, A. Anh-xtanh công | bộ Thuyết tương đối rộng – làm thay đổi quan điểm của học thuyết Niu-tơn cho rằng thời gian và không gian là tuyệt đối, là tĩnh tại, từ đó suy ra những định luật hấp dẫn mới và kết luận về sự cong của không gian. Đồng thời, từ đó cũng khám phá ra bí mật của nguyên tử, mở ra kỉ nguyên mới cho lí thuyết vật lí.

+ Ngoài ra, ông còn công bố các công trình nghiên cứu lí thuyết truyền thông, lí thuyết chuyển động Brao, thống kê lượng tử của các hạt có spin, sự tồn tại của các hạt ánh sáng Phô-tôn, giải thích hiện tượng hiệu ứng quan điện…

+ Anh-xtanh là một người giản dị, thường mắc trên người những bộ quần áo xoàng xĩnh. Đứng trên lập trường tiến bộ, chống mọi chính sách , bất công, yêu chuộng hòa bình, ông đã tích cực hoạt động để thành lập một cơ quan quốc tế kiểm soát nguyên tử vào năm 1950.

+ Bí quyết thành công của ông là: A = X + Y + Z (thành công = lao động gian khổ + phương pháp đúng đắn + bớt nói suông). Với những cống hiến của mình trong ngành Vật lí học, năm 1921, ông đã được trao giải Nô-ben về Vật lí học. Ông mất ngày 18-4-1955.

+ Anbe Anh-xtanh là một những nhà khoa học vĩ đại nhất của thế kỉ XX. Câu hỏi: Quan sát Hình 81 (sách giáo khoa trang 110), em hãy

cho biết chiếc máy bay đầu tiên trên thế giới được chế tạo thành công khi nào mà gắn với tên tuổi của ai?

|

Trả lời câu hỏi Chiếc máy bay đầu tiên trên thế giới được chế tạo ngày 17-12-1903, bay được 12 giây do hai anh em người Mĩ O-vin và Uyn-bơ Rai chế tạo… Câu hỏi: Việc chế tạo thành công máy bay có ý nghĩa gì đối với con người?

Trả lời câu hỏi Ngày nay, máy bay là một trong những phương tiện vận chuyển nhanh và tiện lợi nhất rút ngắn được khoảng cách giữa các nước và châu lục trên thế giới.

Câu hỏi: Nêu mặt tích cực và hạn chế của sự phát triển khoa học – kĩ thuật.

| Trả lời câu hỏi * Tích cực:

+ Sự phát triển của khoa học – kĩ thuật đã mang lại cuộc sống vật chất và tinh thần tốt đẹp hơn cho con người.

* Hạn chế: . . .

+ Nhưng mặt khác, chính những thành tựu khoa học cũng được sử dụng để trở thành phương tiện chiến tranh gây thảm hoạ cho nhân loại qua hai cuộc chiến tranh thế giới. Câu hỏi: Nhà khoa học A. Nô-ben nói: “Tôi hi vọng rằng nhân |

loại sẽ rút ra được từ những phát minh khoa học nhiều điều tốt hơn là điều xấu”. Em hiểu thế nào về câu nói đó?

| Tả lời câu hỏi Việc sử dụng các thành tựu khoa học – kĩ thuật có thể mang lại cuộc sống vật chất và tinh thần tốt đẹp hơn cho con người. Tuy nhiên, chính những thành tựu đó cũng được sử dụng để trở thành phương tiện làm hại đến con người hàng loạt như bom nguyên tử được chế tạo từ năng lượng được lấy từ sự phân hạch các hạt nhân urani và plutoni và Mĩ đã ném xuống Hi-rô-si-ma và Na-ga-sa-ki. Chính vì thế mà nhà khoa học học A. Nô-ben nói: “Tôi hi vọng rằng nhân loại sẽ rút ra được từ những phát minh khoa học nhiều điều tốt hơn là điều xấu”. II. NỀN VĂN HOÁ XÔ VIẾT HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN

B

Câu hỏi: Em hiểu thế nào là nền văn hóa Xô viết

• . Trả lời câu hỏi – Đó là nền văn hóa mới được hình thành ở nước Nga Xô viết sau Cách : mạng tháng Mười. Nền văn hoá này được xây dựng trên cơ sở tư tưởng của chủ nghĩa Mác – Lê-nin và kế thừa những tinh hoa của di sản văn hoá nhân loại. Câu hỏi: Thành tựu tiêu biểu của nền văn hoá Xô viết là gì?

” Trả lời câu hỏi Thành tựu của công cuộc xây dựng nền văn hoá Xô viết là đã xoá bỏ tình trạng mù chữ và nạn thất học, sáng tạo chữ viết cho các dân tộc trước đây chưa có chữ viết, phát triển hệ thống giáo dục quốc dân, đấu tranh chống các tàn dư tư tưởng của chế độ cũ, phát triển văn học, nghệ thuật…

Câu hỏi: Quan sát Hình 82 (SGK trang 111), em hãy cho biết tại sao Liên Xô phải tổ chức các lớp học xóa mù chữ?

Trả lời câu hỏi + Trước Cách mạng tháng Mười năm 1917, Nga là một đất nước có nền kinh tế kém phát triển, nền giáo dục lạc hậu. 3/4 dân số Nga mù | chữ. Trong ngôn ngữ của một số dân tộc không có động từ “học tập”.

+ Chính vì thế, ngay sau khi cách mạng thành công, chính quyền Xô viết đã đặt ra nhiệm vụ là cần phải nhanh chóng xoá nạn mù chữ, nâng cao dân trí cho người lao động. Năm 1919, Chính phủ Xô viết đã ra sắc lệnh: tất cả những người không biết chữ từ 8 đến 50 tuổi đều phải học đọc và học viết tiếng mẹ đẻ hay tiếng Nga, tùy theo ý thích mỗi người. Câu hỏi: Từ Hình 82 (trang 111 SGK), em hãy cho biết nhân dân

Xô viết có hưởng ứng chủ trương xóa mù chữ của Nhà nước Liên Xô hay không?

Trả lời câu hỏi Nhìn vào bức ảnh lớp học mù chữ, chúng ta thấy nó đã thu hút được . đông đảo nhân dân học tập: già có, trẻ có, trai có, gái có… Đây là một lớp

học của người dân tộc, đa số là phụ nữ, có hai người đứng tuổi, hai người tuổi trung bình và một em thiếu niên. Họ đã chăm chú học tập, hai tay để lên bàn, một tay đang chỉ từng con chữ ở trong trang sách. Còn người đứng ở góc bên phải tấm ảnh là thầy giáo. Phía sau lưng họ là bảng đen. Câu hỏi: Cho biết những thành tựu của khoa học – kĩ thuật Xô viết..

Trả lời câu hỏi Với những cơ sở nghiên cứu khoa học rộng lớn, được trang bị đầy đủ, đội ngũ các nhà khoa học Xô viết đã đạt được những thành tựu rực rỡ và chiếm lĩnh nhiều đỉnh cao khoa học thế giới: giải quyết thành công vấn đề nguyên tử, phá thế độc quyền của Mĩ, xây dựng nhà máy điện nguyên tử, tàu phá băng nguyên tử. Đặc biệt, một thành tựu nổi bật của Liên Xô là nghiên cứu và chinh phục khoảng không vũ trụ. Câu hỏi: Những thành tựu nghiên cứu của C. Xi-ôn-cốp-xki về vũ trụ là gì?

| Trả lời câu hỏi . Những công trình nghiên cứu khoa học đầu tiên của ông bắt đầu từ

thế kỉ XX, bao gồm: khả năng chế tạo khí cầu kim loại điều khiển được, lí thuyết chuyển động của các thiết bị phản lực, sơ đồ tên lửa tầm xa và tên lửa cho các chuyến du hành liên hành tinh.

Năm 1903, ông đưa ra lí thuyết về khả năng mở rộng cho tàu liên hành tinh, công thức Xi-ôn-cốp-xki vẫn là để tính vận tốc tên lửa. Năm 1929, ông đề xuất lí thuyết chuyển động của các tên lửa nhiều tầng đang được

sử dụng trong ngành du hành tên lửa hiện đại. Ông là người đầu tiên đưa ra ý tưởng về vệ tinh nhân tạo của Trái Đất và nghiên cứu các điều .. kiện sinh sống và làm việc của phi hành đoàn vệ tinh. Câu hỏi: Nền văn hóa nghệ thuật Xô viết đạt được thành tựu gì? Kể tên những tác phẩm văn học Xô viết mà em biết.

Trả lời câu hỏi – Các ngành văn học, thi ca, sân khấu, điện ảnh, tạo hình đều đạt được những thành tựu to lớn. Tên tuổi các nhà văn và nghệ sĩ như M. Goóc-ki, M. Sô-lô-khốp, A. Tôn-xtôi, A. Sô-xta-cô-vích, X. Bôn-đa-chúc… đã nổi tiếng khắp thế giới. Về văn học, từ năm 1928 đến năm 1950, đã xuất bản 102800 đầu sách văn học với tổng số 2,5 tỉ bản.

– Những tác phẩm đó là: + “Sông Đông êm đềm” của M. Sô-lô-khốp. + “Thép đã tôi thế đấy” của N. Ô-xtrốp-xki. + “Đất vỡ hoang” của M. Sô-lô-khốp. + “Con đường đau khổ” của A. Tôn-xtôi.