I. MỘT SỐ NỘI DUNG CẦN LƯU Ý

1. Câu hỏi chuẩn bị bài

Vấn đề 1. Cho biết đặc điểm cấu tạo của sán lông và sán lá gan (Bảng trang 42 SGK)

Vấn đề 2. Vòng đời của sán lá gan có những đặc điểm gì?

Trả lời

Sán lá gan phát triển qua nhiều giai đoạn ấu trùng và thay đổi vật chủ. Ấu trùng của sán lá gan có thể sinh sản vô tính làm tăng số lượng cá thể của chúng lên nhiều lần trong quá trình phát triển.

Vòng đời kí sinh của sán lá gan phức tạp vì chúng có 2 vật chủ: vật chủ chính thức và vật chủ trung gian. Qua trao đổi vật chủ, sán lá gan có thể gặp nhiều tình huống dẫn đến tỉ lệ tử vong cao như trứng không gặp nước, ấu trùng từ trứng nở ra bị cá ăn mất, ấu trùng không gặp cơ thể ốc thích hợp, ốc chứa vật kí sinh bị các loài khác ăn thịt,…

Để duy trì nòi giống, sán lá gan đã thích nghi theo hướng đẻ nhiều trứng, rồi ấu trùng lại có khả năng sinh sản, làm cho số lượng các thế hệ sau của chúng tăng lên rất nhiều, để dù tỉ lệ tử vong rất cao, chúng cũng còn một tỉ lệ đáng kể để tiếp tục tồn tại và phát triển.

2. Ghi nhớ

Sán lá gan có cơ thể dẹp, đối xứng 2 bên và ruột phân nhánh. Sống trong nội tạng trâu, bò nên mắt và lông bơi tiêu giảm; giác bám, cơ quan tiêu hóa và cơ quan sinh dục phát triển. Vòng đời sán lá gan có đặc điểm: thay đổi vật chủ và qua nhiều giai đoạn ấu trùng thích nghi với kí sinh.

II. HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP

Câu 1: Cấu tạo sán lá gan thích nghi với đời sống kí sinh như thế nào?

Hướng dẫn trả lời

Đặc điểm cấu tạo của sán lá gan thích nghi với đời sống kí sinh là: Sán lá gan dùng 2 giác bám chắc vào nội tạng vật chủ. Hầu có cơ khỏe giúp miệng hút chất dinh dưỡng từ môi trường kí sinh đưa vào 2 nhánh ruột rồi sau đó phân thành nhiều nhánh nhỏ để vừa tiêu hóa vừa dẫn chất dinh dưỡng nuôi cơ thể.

Mặt khác, sán lá gan đẻ rất nhiều trứng và ấu trùng cũng có khả năng sinh sản làm cho số lượng cá thể ở thế hệ sau rất nhiều. Cho nên, dù tỉ lệ tử vong cao, chúng vẫn còn sống sót và phát triển để duy trì nòi giống.

Câu 2: Vì sao trâu, bò nước ta mắc bệnh sán lá gan nhiều?

Hướng dẫn trả lời

– Chúng sống và làm việc ở môi trường đất ngập nước, trong đó có nhiều ốc nhỏ là vật chủ trung gian thích hợp với ấu trùng sán lá gan.

– Trâu bò ở nước ta thường uống nước và gặm cỏ trực tiếp ngoài thiên nhiên, ở đó có rất nhiều kén sán, sẽ được đưa vào cơ thể bò.

Câu 3: Hãy trình bày vòng đời của sán lá gan?

Hướng dẫn trả lời

Sán đẻ nhiều trứng (khoảng 4000 trứng mỗi ngày). Trứng gặp nước nở thành ấu trùng có lông bơi.

Ấu trùng chui vào sống kí sinh trong loài ốc ruộng, sinh sản cho ra nhiều ấu trùng có đuôi.

Ấu trùng có đuôi rời khỏi cơ thể ốc, bám vào cây cỏ, bèo và cây thủy sinh, rụng đuôi, kết vỏ cứng, trở thành kén sán.

Nếu trâu bò ăn phải cây cỏ có kén sán, sẽ bị nhiễm bệnh sán lá gan.

Nguồn website giaibai5s.com