A. TÓM TẮT LÝ THUYẾT – Chất rắn, lỏng, khí là những môi trường có thể truyền được âm. – Chân không không thể truyền được âm. – Nói chung vận tốc truyền âm trong chất rắn lớn hơn trong chất lỏng, trong chất lỏng lớn hơn trong chất khí.

B. TRẢ LỜI CÁC CÂU HỎI TRONG SÁCH GIÁO KHOA

C1. Có hiện tượng gì xảy ra với quả cầu bấc treo gần trống hai? Hiện tượng đó chứng tỏ điều gì?

Giải

Hiện tượng xảy ra với quả cầu bấc treo gần trống hai: rung động và lệch ra khỏi vị trí ban đầu. Hiện tượng đó chứng tỏ âm đã được không khí truyền từ mặt trống thứ nhất đến mặt trống thứ hai.

C2. So sánh biên độ dao động của hai quả cầu bấc. Từ đó rút ra kết luận  về độ to của âm trong khi lan truyền.

Giải

So sánh biên độ dao động của hai quả cầu bấc: quả cầu bấc thứ hai có biên độ dao động nhỏ hơn so với quả cầu bấc thứ nhất.

Kết luận: Độ to của âm càng giảm khi càng ở xa nguồn âm (hoặc độ to của âm càng lớn khi càng ở gần nguồn âm).

C3. Ẩm truyền đến tai bạn C qua môi trường nào khi nghe thấy tiếng gõ?

Giải

Âm truyền đến tai bạn C qua môi trường rắn.

C4. Âm truyền đến tai qua những môi trường nào ?

Giải

Âm truyền đến tai qua những môi trường rắn, lỏng, khí.

C5. Kết quả thí nghiệm trên đây chứng tỏ điều gì ?

Giải

Thí nghiệm mô tả hình 13.4 SGK chứng tỏ âm không truyền qua chân không.

Kết luận: Âm có thể truyền qua những môi trường như rắn, lỏng, khí và không thể truyền qua chân không.

– Ở các vị trí càng xa nguồn âm thì âm nghe càng nhỏ.

C6. Hãy so sánh vận tốc truyền âm trong không khí, nước và thép.

Giải

So sánh vận tốc truyền âm trong không khí, nước và thép Vận tốc truyền âm trong nước nhỏ hơn trong thép và lớn hơn trong không khí.

C7. Âm thanh xung quanh truyền đến tai ta nhờ môi trường nào?

Giải

Âm thanh xung quanh truyền đến tai ta nhờ môi trường không khí.

C8. Hãy nêu thí dụ chứng tỏ âm có thể truyền trong môi trường lỏng.

Giải

Tùy theo học sinh. Các thí dụ có thể nêu lên là:

– Khi chúng ta bơi dưới nước, chúng ta có thể nghe thấy tiếng súng sục của bong bóng nước. Như vậy âm có thể truyền qua chất lỏng.

– Những người hay đi câu cá cho biết không thể câu được cá khi có người đi tới gần bờ. Đó là vì cá đã nghe được tiếng chân người truyền qua đất, qua nước và bỏ đi ra xa.

– Khi đánh cá, người ta thường chèo thuyền đi xung quanh lưới và gõ vào mạn thuyền để dồn cá vào lưới. Điều đó chứng tỏ nước đã truyền được tiếng động đến tại cá.

C9. Hãy trả lời câu hỏi nêu ra ở phần mở bài.

Giải

Vì mặt đất truyền âm nhanh hơn không khí nên ta nghe được tiếng vó ngựa từ xa khi ghé tai sát mặt đất.

C10. Khi ở ngoài khoảng không chân không), các nhà du hành vũ trụ có thể nói chuyện với nhau một cách bình thường như khi họ ở trên mặt đất được không? Tại sao?

Giải

Các nhà du hành vũ trụ không thể nói chuyện bình thường được vì giữa họ bị ngăn cách bởi chân không bên ngoài bộ áo, mũ giáp bảo vệ.

C. BÀI TẬP VẬN DỤNG

1. Âm thanh có thể truyền được trong các môi trường nào sau đây?

A. Chất lỏng.

B. Chất rắn.

C. Chất khí.

D. Chất lỏng, khí và rắn.

Giải

Chọn D. Vì âm thanh truyền được trong các môi trường rắn, lỏng, khí.

Không truyền được trong chân không.

2. Vận tốc truyền âm trong không khí vào khoảng:

A. 340 m/s.

B. 2,04 km/phút.

C. 1224 km/giờ.

D. Các giá trị trên đều đúng.

Giải

Chọn D. Vì 2,04 ≈ 340 m/s = 1224 km/giờ.

3. Một người nhìn thấy tia chớp trước khi nghe thấy tiếng sấm là 4s. Hỏi người đó đứng cách nơi xảy ra tiếng sấm bao xa? Coi ánh sáng truyền đi tức thời.

Giải

Vận tốc âm truyền trong không khí là 340 m/s. Người quan sát đứng cách xa chỗ phát ra tiếng sấm là s = v.t = 340.4 = 1360 m.

4. Kinh nghiệm của những người câu cá cho biết, khi có người đi đến bờ sông, cá ở dưới sông lập tức “lẩn trốn ngay”. Hãy giải thích tại sao?

Giải

Vì cá nghe được tiếng chân người được truyền qua môi trường đất, rồi nước.

5. Tiếng sét và tia chớp được tạo ra gần như cùng một lúc, nhưng ta thường nhìn thấy tia chớp trước khi nghe thấy tiếng sét. Hãy giải thích?

Giải

Vì vận tốc truyền âm trong không khí là 340 m/s, trong khi đó vận tốc truyền ánh sáng trong không khí là 300000 km/s. Chính vì vậy ta thấy tia chớp trước khi nghe thấy tiếng sét.

6. Vì sao chân không không truyền được âm?

Giải

Sở dĩ âm truyền được trong chất khí, lỏng, rắn vì khi truyền âm dao động, nó làm cho các hạt cấu tạo nên chất khí, chất lỏng hay chất rắn ở gần nó cũng dao động theo. Dao động của các hạt này lại truyền cho các hạt bên cạnh. Cứ như thế, âm truyền đến tai ta làm cho màng nhĩ dao động, nên ta nghe được âm.

Trong chân không không có các hạt vật chất. Vì vậy nó không có gì để có thể dao động được, nên chân không không truyền được âm.

Nguồn website giaibai5s.com