| A. TÓM TẮT LÝ THUYẾT
1. Nhận biết nguồn âm: Vật phát ra âm gọi là nguồn âm 2. Các nguồn âm có chung đặc điểm gì? Các vật phát ra âm đều dao động. |
B. TRẢ LỜI CÁC CÂU HỎI TRONG SÁCH GIÁO KHOA
C1. Tất cả chúng ta hãy cùng nhau giữ im lặng và lắng tai nghe. Em hãy nêu những âm mà em nghe được và tìm xem chúng được phát ra từ đâu.
Giải
Những âm mà chúng ta có thể nghe được:
– Tiếng chim hót, phát ra từ con chim.
– Tiếng cười, nói phát ra từ con người.
– Tiếng máy bay phát ra từ máy bay đang bay…
C2. Em hãy kể tên một số nguồn âm.
Giải
Kể tên một số nguồn âm:
– Dây đàn khi gảy.
– Mặt trống khi đánh.
– Kèn khi thổi.
C3. Hãy quan sát dây cao su và lắng nghe, rồi mô tả điều mà em nhìn và nghe được.
Giải
Dây cao su dao động (rung động…) và âm phát ra.
C4. Vật nào phát ra âm?
Giải
Cốc thủy tinh phát ra âm. Thành cốc thủy tinh có rung động. Phương án nhận biết có thể là: treo con lắc bấc sát thành cốc. Khi gõ thìa vào thành cốc, thành cốc rung làm cho con lắc bấc dao động.
C5. Âm thoa có dao động không ? Hãy tìm cách kiểm tra xem khi phát ra âm thì âm thoa có dao động không.
Giải
Âm thoa có dao động. Có thể kiểm tra dao động của âm thoa bằng cách:
– Đặt con lắc bấc sát một nhánh của âm thoa khi âm thoa phát ra âm.
– Dùng tay giữ chặt hai nhánh của âm thoa thì không nghe thấy âm phát ra nữa. Dùng một tờ giấy đặt nổi trên mặt một chậu nước. Khi âm thoa phát ra âm, ta chạm một nhánh của âm thoa vào gần mép một tờ giấy thì thấy nước bắn tóc lên mép tờ giấy.
Kết luận: khi phát ra âm, các vật đều (dao động)
C6. Em có thể làm cho một số vật như tờ giấy, lá chuối … phát ra âm được không?
Giải
Được, tùy theo học sinh.
C7. Hãy tìm hiểu xem bộ phận nào dao động phát ra âm trong hai nhạc cụ mà em biết.
Giải
Tùy theo học sinh. Ví dụ như Đàn ghi ta: bộ phận phát ra âm là dây đàn, cái trống: bộ phận phát ra âm là mặt trống khi dao động.
C8. Nếu em thổi vào miệng một lọ nhỏ, cột không khí trong lọ sẽ dao động và phát ra âm. Hãy tìm cách kiểm tra xem có đúng khi đó cột khí dao động không.
Giải
Tùy theo học sinh. Có thể kiểm tra sự dao động của cột không khí trong lọ bằng cách dán vài tua giấy mỏng ở miệng lọ sẽ thấy tua giấy rung rung.
C9. Hãy làm một nhạc cụ (đàn ống nghiệm) theo chỉ dẫn dưới đây:
– Đổ nước vào bảy ống nghiệm giống nhau đến mực nước khác nhau (hình 10.4.SGK).
Dùng thìa gõ nhẹ lần lượt vào từng ống nghiệm sẽ nghe được các âm trầm, bổng khác nhau.
a. Bộ phận nào dao động phát ra âm?
b. Ống nào phát ra âm trầm nhất, ống nào phát ra âm bổng nhất?
– Lần lượt thổi mạnh vào miệng các ống nghiệm cũng sẽ nghe được các 
âm trầm, bổng khác nhau (hình 10.5).
c. Cái nào dao động phát ra âm?
d. Ông nào phát ra âm trầm nhất, ống nào phát ra âm bổng nhất?
Giải
a. Ống nghiệm và nước trong ống nghiệm dao động, phát ra âm.
b. Ống có nhiều nước nhất phát ra âm trầm nhất, ấm có ít nước nhất phát ra âm bổng nhất.
c. Cột không khí trong ống dao động phát ra âm.
d. có cột không khí dài nhất phát ra âm trầm nhất.
có cột không khí ngắn nhất phát ra âm bổng nhất.
C. BÀI TẬP VẬN DỤNG
1. Vật như thế nào gọi là nguồn âm?
A. Những vật phát ra âm gọi là nguồn âm.
B. Những vật thu nhận âm gọi là nguồn âm.
C. Những vật to, rỗng bên trong gọi là nguồn âm.
D. Những vật nhỏ, rỗng bên trong gọi là nguồn âm.
Giải
Chọn A. Vì bất kì vật nào mà phát ra âm gọi là nguồn âm.
2. Chuyển động như thế nào gọi là dao động?
A. Chuyển động theo một đường tròn.
B. Chuyển động lặp đi lặp lại quanh một điểm nào đó trên một đoạn thẳng.
C. Chuyển động của vật được ném lên cao.
D. Cả ba dạng chuyển động trên.
Giải
Chọn B. Vì dao động là chuyển động qua lại theo hai chiều quanh một vị trí nào đó.
3. Một nghệ sĩ ngồi đánh đàn dương cầm, ta nghe được âm thanh. Nguồn âm là vật nào?
A. Các ngón tay.
B. Các phím đàn.
C. Các dây bên trong đàn.
D. Cả ba vật trên.
Giải
Chọn C. Chỉ có các dây đàn dao động phát ra âm thanh.
4. Các dàn loa thường có các loa thùng và ta thường nghe thấy âm thanh phát ra từ cái loa đó. Bộ phận nào của loa phát ra âm thanh?
A. Thùng loa.
B. Dây loa.
C. Màng loa.
D. Cả ba bộ phận nói trên.
Giải
Chọn C. Chỉ có màng loa dao động phát ra âm thanh.
5. Khi bật quạt ta thường nghe thấy âm thanh vù vù phát ra. Nguồn âm là bộ phận nào của quạt?
A. Cánh quạt.
B. Lớp không khí xung quanh cánh quạt.
C. Cánh quạt và lớp không khí xung quanh cánh quạt.
D. Cuộn dây trong cánh quạt.
Giải
Chọn B. Cánh quạt làm cho lớp không khí xung quanh cánh quạt dao động phát ra âm thanh.
6. Trường hợp nào sau đây được gọi là nguồn âm?
Mặt trống khi được gõ.
B. Nước suối chảy róc rách.
C. Thổi sáo.
D. Cả A, B, C đều đúng.
Giải
Chọn D. Vì cả ba vật trên đều dao động phát ra âm.
7. Hãy kể 5 nguồn âm thiên nhiên, 5 nguồn âm nhân tạo,
Giải
– 5 nguồn âm thiên nhiên: tiếng sấm, tiếng chim hót, tiếng thác nước, tiếng rì rào của lá cây, tiếng gió rít…
– 5 nguồn âm nhân tạo là: tiếng đàn, tiếng trống, tiếng sáo, tiếng còi động cơ, máy thu thanh…
Nguồn website giaibai5s.com