*Hướng dẫn làm bài tập
I. Nhận xét
1. Hãy đọc mẩu chuyện sau: (Học sinh đọc ở SGK trang 110)
2. Tìm những câu nêu yêu cầu, đề nghị trong mẩu chuyện trên.
Những câu nêu yêu cầu, đề nghị có trong mẩu chuyện trên:
– Bơm cho cái bánh trước. Nhanh lên nhé, trễ giờ học rồi.
– Vậy cho mượn cái bơm, tôi bơm lấy vậy.
– Bác ơi, cho cháu mượn cái hơn nhé.
– Nào để bác bơm cho.
3. Nhận xét về cách nêu yêu cầu, đề nghị của hai bạn Hùng và Hoa.
| Cách nêu yêu cầu, đề nghị | Lời của ai? | Nhận xét |
| – Bơm cho cái bánh trước.
Nhanh lên nhé, trễ giờ học rồi. |
Hùng nói với bác Hai. | Yêu cầu bất lịch sự. |
| – Vậy cho mượn cái bơm, tôi bơm lấy vậy. | Hùng nói với bác Hai. | Yêu cầu bất lịch sự. |
| – Bác ơi, cho cháu mượn cái bơm nhé. | Hoa nói với bác Hai. | Yêu cầu lịch sự. |
| – Nào để bác bơm cho. | Bác Hai nói với Hoa. | Yêu cầu lịch sự. |
4. Theo em như thế nào là lịch sự khi yêu cầu, đề nghị?
Theo em, lịch sự khi yêu cầu đề nghị là lời yêu cầu, đề nghị phải phù hợp với quan hệ giữa người nói và người nghe. Có cách xưng hô phù hợp, lễ độ.
Lời yêu cầu, đề nghị của Hùng đối với bác Hai mất lịch sự, nói năng cộc lốc, không tôn trọng người lớn tuổi. Lời yêu cầu đề nghị của Hoa lễ phép, thể hiện thái độ kính trọng đối với người lớn tuổi. Hoa gọi bác và xưng là cháu, cách nói năng lễ độ “Cho cháu mượn cái bơm nhé,”.
II. Ghi nhớ (Đọc SGK).
III. Luyện tập
1. Khi muốn mượn bạn cái bút, em có thể chọn cách nói nào?
Cách chọn đúng: ý b và ý c.
2. Khi muốn hỏi giờ một người lớn tuổi, em có thể chọn những cách nói nào?
Cách chọn đúng: ý b, ý c và ý d.
3. So sánh từng cặp câu khiến dưới đây về tính lịch sự. Hãy cho biết vì sao những câu ấy giữ hoặc không giữ được phép lịch sự
. a) – Lan ơi, cho tớ về với! → Lời đề nghị lịch sự có cặp từ xưng hô Lan – tớ và từ ơi thể hiện quan hệ thân mật.
– Cho đi nhờ một cái! → Lời đề nghị bất lịch sự, nói trống không, thiếu cặp từ quan hệ.
b) – Chiều nay chị đón em nhé! → Lời yêu cầu, đề nghị lịch sự thể hiện tình cảm thân mật giữa chị và em có từ nhé ở cuối câu.
– Chiều nay, chị phải đón em đấy! → Từ phải mang tính bắt buộc, khô khan, ít tình cảm.
c) – Đừng có mà nói như thế! → Câu mệnh lệnh, khô khan, thiếu tình cảm.
– Theo tớ, cậu không nên nói như thế! → Câu nói lịch sự, thân mật, có sức thuyết phục, mang tính khuyên bảo. Có cặp từ quan hệ tớ – cậu.
d) – Mở hộ cháu cái cửa → Thiếu cặp từ chỉ quan hệ nên tao ra nói cộc lốc.
– Bác mở giúp cháu cái cửa này với! → Lời yêu cầu lịch sự, thể hiện mối quan hệ bác – cháu tình cảm.
4. Đặt câu cầu khiến phù hợp với các tình huống sau:
a) Em muốn xin tiền bố mẹ để mua một quyển sổ ghi chép.
– Bố ơi, bố cho con tiền để con mua một cuốn sổ ghi chép bố nhé!
– Mẹ ơi, mẹ có thể cho con tiền để con mua một cuốn sổ ghi chép được không ạ?
– Con xin bố cho con tiền để con mua một cuốn sổ ghi chép được không ạ?
b) Em đi học về nhà, nhưng nhà em chưa có ai về, em muốn ngồi nhờ bên nhà hàng xóm để chờ bố mẹ về.
– Bác ơi, bác cho cháu ngồi nhờ bên nhà bác một lúc được không ạ?
– Xin bác cho cháu ngồi nhờ một lúc bên nhà bác được không ạ?
– Bác ơi, bác cho cháu ngồi nhờ bên nhà bác một lúc bác nhé!
Nguồn website giaibai5s.com