KÌ THI TUYỂN SINH LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Khoá ngày 18 tháng 06 năm 2013 tại Hà Nội
Thời gian làm bài: 120 phút (không kể thời gian giao đề)

ĐỀ CHÍNH THỨC 

PHẦN I (6 điểm)

Trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ, Thanh Hải nguyện làm một con chim, một cành hoa và một nốt nhạc trầm để kết thành:

“Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời   
Dù là tuổi hai mươi      
Dù là khi tóc bạc.”        

(Trích Ngữ văn 9, tập hai – NXB Giáo dục, 2012)

1. Nhan đề Mùa xuân nho nhỏ được cấu tạo bởi những từ loại nào? Việc kết hợp những từ loại ấy có tác dụng gì?

2. Nốt nhạc trầm trong bài thơ có nét riêng gì? Điều đó thể hiện ước nguyện nào của tác giả?

3. Dựa vào khổ thơ trên, hãy viết một đoạn văn nghị luận khoảng 12 câu theo cách lập luận tổng hợp – phân tích – tổng hợp làm rõ tâm niệm của nhà thơ trong đó có sử dụng câu bị động và phép thế (gạch dưới câu bị động và những từ ngữ làm phép thế).

PHẦN II (4 điểm)

Dưới đây là một phần trong lệnh truyền của vua Quang Trung với quân lính:

“- Quân Thanh sang xâm lấn nước ta, hiện ở Thăng Long, các ngươi đã biết chưa? Trong khoảng vũ trụ, đất nào sao ấy, đều đã phân biệt rõ ràng, phương Nam, phương Bắc chia nhau mà cai trị (… ). Các ngươi đều là những kẻ có lương tri, lương năng, hãy nên cùng ta đồng tâm hiệp lực, để dựng nên công lớn.”

(Trích Ngữ văn 9, tập một – NXB Giáo dục 2012) 

1. Đoạn văn trên trích trong tác phẩm nào? Tác giả là ai?

2. Nhà vua nói “đất nào sao ấy đều đã phân biệt rõ ràng phương Nam, phương Bắc chia nhau mà cai trị” nhằm khẳng định điều gì? Hãy chép 2 câu trong bài thơ Sông núi nước Nam có nội dung tương tự.

3. Ví dụ: Viết một đoạn văn về hình ảnh người chiến sĩ ngày đêm bảo vệ biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

GỢI Ý LÀM BÀI

PHẦN I (6 điểm)

1. Bài làm cần trình bày được các ý sau:

– Nhan đề Mùa xuân nho nhỏ được cấu tạo bởi hai từ loại: danh từ “Mùa xuân” và tính từ “nho nhỏ”.

– Việc kết hợp hai từ loại ấy có tác dụng làm rõ đặc điểm của danh từ “Mùa xuân”..

2. Nốt nhạc trầm trong bài thơ có nét riêng gì? Điều đó thể hiện ước nguyện nào của tác giả?

– Nghĩa thực của “nốt nhạc trầm”: nốt nhạc trầm là nốt nhạc có cao độ thấp.

– Nghĩa “nốt nhạc trầm” trong bài thơ là hình ảnh ẩn dụ nói lên sự tự nguyện được cống hiến cho cuộc đời của tác giả. Đó là khát vọng cao thượng và chính đáng.

3. a) Yêu cầu:

– Viết đoạn văn nghị luận khoảng 12 câu theo cách lập luận tổng hợp – phân tích – tổng hợp

– Nhớ là đoạn văn phải có câu bị động và có những từ ngữ làm phép thế. – Văn viết trôi chảy, viết đúng chính tả, dùng từ đặt câu đúng.

b) Ví dụ: Viết đoạn văn minh hoạ

Khổ thơ trích trong bài Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải thể hiện tâm nguyện của nhà thơ muốn được cống hiến cho cuộc đời, cho đất nước. Trước hết, tâm nguyện đó được thể hiện qua hình ảnh mùa xuân nho nhỏ. Mùa xuân nho nhỏ theo nghĩa tả thực là chỉ mùa xuân của đất trời. Nhưng đây, mùa xuân nhỏ nhỏ còn nói lên khát vọng của nhà thơ. Ông (thế cho từ nhà thơ ở câu trước) mong ước mình là một mùa xuân nho nhỏ. Mùa xuân ấy không phải riêng cho mình mà lặng lẽ dâng cho đời. Lòng khát khao được cống hiến còn thể hiện qua sự khẳng định “Dù là tuổi hai mươi / Dù là khi tóc bạc”. Bằng điệp ngữ “Dù là”, câu thơ như có sức mạnh hơn trong việc tác động đến tâm hồn người đọc. Những vần thơ đã được nhà thơ Thanh Hải viết trong những ngày đang nằm trên giường bệnh. Nhưng khi đọc những vần thơ đó của ông (thế từ ông cho từ Thanh Hải ở câu trước), người đọc nhận ra ông không bị quan chán nản mà rất lạc quan. Hơn nữa, người đọc còn nhận ra tác giả là người rất khiêm tốn. Nhà thơ nguyện làm một mùa xuân, nghĩa là sống đẹp, sống với tất cả sức sống tươi trẻ của mình nhưng rất khiêm nhường. Tâm nguyện của ông chính là muốn làm một mùa xuân nho nhỏ góp vào mùa xuân lớn của đất nước, của cuộc đời chung. PHẦN II (4 điểm)

1. – Đoạn văn trên trích trong tác phẩm Hoàng Lê Nhất Thống Chí.

– Tác giả của tác phẩm là nhóm Ngô Gia Văn Phái gồm Ngô Thì Chí (1758 – 1788) và Ngô Thì Du (1772 – 1840).

2. – Nhà vua nói “đất nào sao ấy đều đã phân biệt rõ ràng phương Nam, phương Bắc chia nhau mà cai trị” nhằm khẳng định chủ quyền của đất nước. Đồng thời đoạn trích đã thể hiện niềm tự hào về chủ quyền đất nước và sự bình đẳng giữa phương Bắc với phương Nam của tác giả.

– Trong bài thơ Sông núi nước Nam của Lý Thường Kiệt có hai câu mang nội dung tương tự như đoạn trích. Đó là:

Nam quốc sơn hà Nam đế cư       
Tiệt nhiên định phận tại thiên thư.

Nghĩa là: 

Sông núi nước Nam vua Nam ở    
Rành rành định phận tại sách trời.

3. Từ đoạn trích trên với những hiểu biết xã hội, em hãy trình bày suy nghĩ (khoảng nửa trang giấy thi) về hình ảnh những người chiến sĩ ngày đêm bảo vệ biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Ví dụ: Viết đoạn văn tham khảo.

Bảo vệ Tổ quốc là nhiệm vụ thiêng liêng của mỗi người dân Việt Nam. Bên cạnh những người chiến sĩ bảo vệ đất liền, bảo vệ bầu trời còn có những người chiến sĩ đang ngày đêm bảo vệ biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc ta. Chúng ta đều biết, tuy đất nước đã thống nhất, dân tộc ta bước vào thời kì xây dựng hàn gắn những vết thương chiến tranh. Nhưng không vì thế mà lơ là nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Hiện nay, không phải đã hết những nước đang nhòm ngó vùng biển của chúng ta. Chính vì vậy, nhiệm vụ của những người chiến sĩ ở nơi xa còn nặng nề hơn. Các anh đang sống trong một hoàn cảnh vô cùng khó khăn gian khổ: khí hậu khắc nghiệt, đời sống về tinh thần, về vật chất đều thiếu thốn. Giữa biển khơi mênh mông, những người chiến sĩ còn thiếu nhiều lắm sách báo để đọc. Giữa biển khơi mênh mông, họ còn thiếu nước ngọt để phục vụ cho cuộc sống bình dị giữa đảo xa. Họ phải sống xa gia đình, xa đất liền, xa cuộc sống có đầy đủ tiện nghi hơn. Có những chiến sĩ nhiều năm liền không được về cùng đón Tết cổ truyền với gia đình. Họ còn phải canh gác ngày đêm để bảo vệ từng vùng biển của đất nước. Khó khăn gian khổ không làm nản lòng các chiến sĩ. Ở nơi đảo xa, các anh đang vượt lên hoàn cảnh để sống và chiến đấu. Cả nước đồng lòng, sẻ chia những khó khăn, thiếu thốn với các anh. “Góp đá xây Trường Sa” là một trong những phong trào được phát động và được ủng hộ của đông đảo nhân dân cả nước. Những chuyến tàu chở hàng, chở quà Tết đã vượt qua bão dông để đưa ra đảo kịp thời phục vụ cuộc sống ngoài đảo. Cả nước đang bên cạnh các anh. Là học sinh đang ngồi học dưới mái trường tươi đẹp, em vô cùng biết ơn những người chiến sĩ đang ngày đêm bảo vệ Tổ quốc, mà trong đó có các anh chiến sĩ đang bảo vệ biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Em sẽ luôn cố gắng phấn đấu trong học tập và trong các hoạt động để trở thành con ngoan, trò giỏi, sau này lớn lên là một công dân tốt.

Đề thi vào lớp 10 năm 2013 – Hà Nội
Đánh giá bài viết