DÀN Ý

1. Đặt vấn đề:

– Đạo lí của nhân dân ta thường được gửi gắm trong ca dao, tục ngữ.

– Có nhiều câu thể hiện quan niệm sống trong sáng, lành mạnh, chẳng hạn như: Đói cho sạch, rách cho thơm.

2. Giải quyết vấn đề:

* Giải thích ý nghĩa câu tục ngữ: .

+ Người xưa mượn chuyện ăn và mặc là hai chuyện gần gũi, thiết thực nhất đối với con người để bày tỏ quan niệm về giữ gìn danh dự, phẩm giá của người lao động.

– Nghĩa hiểu ngôn: dù đói cũng phải ăn miếng ăn sạch sẽ, dù rách cũng phải giữ cho quần áo thơm tho.

– Nghĩa hàm ngôn: sống trong sạch, lành mạnh là nền tảng đạo đức của nhân dân ta.

– Đói và rách tượng trưng cho cuộc sống nghèo nàn, vất vả. Trong hoàn cảnh đói rách khốn cùng, nhân cách dễ bị tha hóa. Bởi vậy, con người càng phải giữ gìn phẩm giá, đạo đức, bản chất lượng thiện của mình.

+ Quan niệm sống tốt đẹp này đối lập với lối sống tha hóa mà nhân dân ta lên án: Đói ăn vụng, túng làm càn

Câu tục ngữ thể hiện quan niệm sống trong sạch, lương thiện của người lao động trong mọi hoàn cảnh. Đó cũng là sự tự khẳng định và . đề cao phẩm giá của người lao động.

3. Kết thúc vấn đề:

Câu tục ngữ đã nêu lên một quan niệm sống đúng đắn và đẹp đẽ mà chúng ta nên học tập, kế thừa và phát huy để duy trì và bảo vệ đạo lí dân tộc.

BÀI LÀM

Đạo lí làm người của dân tộc ta được thể hiện khá rõ trong kho tàng ca dao, tục ngữ. Nói về lối sống thanh cao, trong sạch, giữ gìn phẩm giá trong hoàn cảnh khó khăn, tục ngữ có câu: Đói cho sạch, rách cho thơm.

Người xưa mượn hai yếu tố thiết thực nhất trong cuộc sống hàng ngày của con người là ăn và mặc để thông qua đó phản ánh quan niệm sống của mình. Trong xã hội phong kiến trước đây, người lao động chân lấm tay bùn thường bị giai cấp bóc lột khinh thường, rẻ rúng. Bọn chúng cho rằng mọi sự xấu xa trên đời đều bắt đầu từ sự khốn cùng này: Đói ăn vụng, túng làm càn. Thực tế cũng có một số người bị tha hóa trước hoàn cảnh nhưng đó chỉ là rất ít, còn phần lớn người lao động chân chính vẫn giữ vững nếp sống lành mạnh, trong sạch, truyền thống của cha ông.

Lúc đói, bản năng tự nhiên của con người trỗi dậy rất mạnh để bảo tồn sự sống. Liệu có còn đủ lí trí để giữ cho sạch sẽ? Khi nghèo nàn, rách rưới, mấy người còn nghĩ tới thơm tho? Không! Câu tục ngữ này không định đề cập đến nghĩa đen mà cao hơn thế, nó nêu lên một triết lí sống, một quan điểm sống, một nền tảng đạo đức của nhân dân ta.

Câu tục ngữ lấy đói và rách là hai biểu hiện cụ thể của hoàn cảnh khó khăn trong đời sống vật chất của con người để tượng trương cho cuộc sống gian truân, vất vả. Nước ta là một nước nông nghiệp, trước đây hơn 90% dân số sống bằng nghề làm ruộng. Quanh năm họ dầu dãi nắng mưa, đổ mồ hôi nước mắt trên đồng ruộng để làm ra củ khoai, hạt lúa. Cực nhọc trăm bề nhưng nghèo đói vẫn hoàn nghèo đói bởi sưu cao, thuế nặng, bởi chính sách áp bức bóc lột tàn khốc của giai cấp thống trị. Đời người nông dân nghèo, hỏi có mấy khi được ấm no, vui vẻ? Sống trong đói rách kéo dài triền miên như vậy, nếu không giữ gìn phẩm cách, con người sẽ rất dễ bị tha hóa về đạo đức.

Trong hoàn cảnh ấy, những lời khuyên nhủ, những bài học nhân sinh là hết sức cần thiết. Người lao động khuyên nhau, nhắc nhở nhau hãy sống cho trong sạch, đúng với bản chất thiên lương, sao cho khỏi cúi xuống thẹn đất, ngẩng lên thẹn trời và trước hết là để cho lương tâm mình không bị cắn rứt bởi tội lỗi xấu xa.

Quan điểm này là sự đối nghịch với quan điểm sống tiêu cực của giai cấp bóc lột; là sự khẳng định và đề cao quan điểm sống thanh cao của người lao động. Không có một uy lực nào, một cám dỗ nào có thể làm cho những con người chân chính khuất phục.

Trong sạch và lành mạnh trong lối sống. Thơm tho trên phương diện danh dự, đạo lí làm người. Điều đó đã được kết tụ trong cách sống cao thượng của những bậc chính nhân như Nguyễn Trãi, Cao Bá Quát, Nguyễn Công Trứ, Nguyễn Khuyến… Quan niệm sống ấy là quan niệm sống cao đẹp của nhân dân ta từ ngày xưa truyền lại như đoá sen trong đầm luôn toả mùi hương thơm mát, trong lành, thanh cao.

Giaibai5s.com