A. KIẾN THỨC CƠ BẢN
I. Tình hình chính trị-xã hội
1. Triều đình nhà Lê
Từ thế kỉ XVI, nhà Lê bắt đầu suy thoái. Vua quan ăn chơi xa xỉ. Nội bộ triều đình “chia bè kéo cánh”, tranh giành quyền lực, đánh giết lẫn nhau.
2. Phong trào khởi nghĩa nông dân ở đầu thế kỉ XVI
Quan lại ở địa phương cậy quyền thế ức hiếp dân. Đời sống nhân dân lâm vào cảnh cùng khốn.
Mâu thuẫn giữa nhân dân với địa chủ, giữa nhân dân với nhà nước phong kiến trở nên gay gắt, làm bùng nổ các cuộc khởi nghĩa.
Tiêu biểu là khởi nghĩa Trần Cảo, đầu năm 1516. Nghĩa quân ba lần tấn công Thăng Long, vua quan nhà Lê phải chạy vào Thanh Hóa.
Các cuộc khởi nghĩa đã góp phần làm cho nhà Lê càng mau chóng sụp đổ
II. Các cuộc chiến tranh Nam – Bắc triều và Trịnh – Nguyễn
1. Chiến tranh Nam – Bắc triều
Năm 1527, Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê lập ra nhà Mạc.
Năm 1533, Nguyễn Kim chạy vào Thanh Hóa lập một người dòng dõi nhà Lê lên làm vua, lấy danh nghĩa “phù Lê diệt Mạc”. Sử cũ gọi là Nam triều để phân biệt với Bắc triều (nhà Mạc).
Hai tập đoàn phong kiến đánh nhau dai dẳng hơn 50 năm. Đến năm 1592, Nam triều chiếm được Thăng Long, họ Mạc chạy lên Cao Bằng, chiến tranh Nam – Bắc triều chấm dứt.
2. Chiến tranh Trịnh-Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong – Đàng Ngoài
Năm 1545, Nguyễn Kim chết, con rể là Trịnh Kiểm nắm mọi quyền bính, con thứ Nguyễn Kim là Nguyễn Hoàng được cử vào trấn thủ Thuận Hóa, Quảng Nam.
| Đầu thế kỉ XVII, chiến tranh giữa hai thế lực bùng nổ. Từ năm 1627 đến năm 1672, họ Trịnh và họ Nguyễn đánh nhau bảy lần. Vùng đất Quảng Bình, Hà Tĩnh trở thành bãi chiến trường ác liệt. Cuối cùng hai bên lấy sông Gianh làm ranh giới chia cắt đất nước thành Đàng Ngoài và Đàng Trong.
Ở Đàng Ngoài, Trịnh Tùng xưng vương, xây dựng vương phủ bên cạnh triều đình nhà Lê. Họ Trịnh nắm quyền thống trị nhưng vẫn dựa vào danh nghĩa vua Lê – “vua Lê-chúa Trịnh”.
Ở Đàng Trong, con cháu họ Nguyễn cũng truyền nối nhau cầm quyền“chúa Nguyễn”.
Tình trạng chia cắt kéo dài đến cuối thế kỉ XVIII, gây bao đau thương cho dân tộc, tổn hại cho sự phát triển của đất nước.
B. BÀI TẬP
Câu 1. Hãy khoanh tròn chỉ một chữ in hoa trước câu trả lời đúng.
1. Người gây ra phe phái đánh giết nhau liên miên suốt hơn 10 năm là
A. Lê Uy Mục.
B. Mạc Đăng Dung.
C. Trịnh Kiểm.
D. Trịnh Sản.
2. Nghĩa quân của cuộc khởi nghĩa nào đã ba lần tấn công Thăng Long?
A. Khởi nghĩa Trần Tuân.
B. Khởi nghĩa Lê Hy.
C. Khởi nghĩa Trần Cảo.
D. Khởi nghĩa Phùng Chương.
3. Người lập lại ngôi vua Lê, lấy danh nghĩa “phù Lê diệt Mạc” là
A. Nguyễn Hoàng.
B. Nguyễn Kim.
C. Trịnh Kiểm.
D. Trịnh Sản.
4. Trấn thủ Thuận Hóa, Quảng Nam là
A. Nguyễn Hoàng.
B. Nguyễn Kim.
C. Trịnh Kiểm.
D. Mạc Đăng Dung.
Câu 2. Hậu quả của chiến tranh Nam – Bắc triều và sự chia cắt Đàng Trong – Đàng Ngoài.
ĐÁP ÁN BÀI TẬP
Câu 1. 1D, 2C, 3B, 4A
Câu 2. Hậu quả: gây đau thương cho nhân dân, làm tổn hại đến sự phát triển của đất nước
Nguồn website giaibai5s.com