I. Bài mẫu số 1
Tôi còn nhớ mãi câu chuyện vô cùng xúc động về cháu Lượm, cậu bé giao liên nhỏ tuổi hi sinh trong cuộc kháng chiến chống Pháp ác liệt tại Huế. Ngày đó…
Kháng chiến nổ ra cuối năm 1946, tôi vào Huế Công tác. Thật tình cờ, tôi và cháu Lượm gặp nhau tại phố Hàng Bè. Lượm nhỏ quá, nhỏ hơn so với tuổi nhiều. Vì người nhỏ nên cháu mang một cái xắc cũng bé xíu, dễ thương. Nhưng cậu bé thật nhanh nhẹn, thoăn thoắt như một con nai con trong rừng. Ấn tượng đặc biệt cháu để lại cho tôi là cái ca lô không ngay ngắn, lúc nào cũng lệch hẳn một bên. Đầu Lượm nghênh nghênh, thật hợp với dáng vẻ tự hào của đứa trẻ mới lớn về công việc của mình, Công việc đưa thư cho cán bộ. Có lẽ cháu yêu đời ghê lắm, cứ huýt sáo luôn. Sao mà giống chim chích thế không biết ? Thấy tôi, cháu nhoẻn miệng cười. Rồi nó ríu ra ríu rít kể cho tôi nghe nhiều chuyện khi nó đi liên lạc. Không ngờ, Lượm đang làm công việc dường như quá khó khăn so với lứa tuổi của mình. Vậy mà nó hồn nhiên vui tươi đến lạ lùng.
Chuyện trò được một lúc, cháu cười tít mắt nói với tôi rằng : “Ở đồn Mang Cá vui lắm chú ạ !”. Đôi má cậu bé ủng lên như trái bồ quân đang độ chín. Bỗng nó đứng nghiêm, giơ tay chào rồi cất giọng :
– Muộn rồi ! Thôi, chào “đồng chí” !
Tôi ngỡ ngàng trước kiểu xưng hô “người lớn” của cháu nhưng Lượm đã đi được một quãng xa… Chỉ còn tôi đứng ngóng theo.
Một thời gian sau, tôi được nghe kể về Lượm. Theo lời kể tôi không ghìm nối xúc động, câu chuyện cứ lặng lẽ hiện lên trong kí ức :
Đó là một ngày bình thường như những ngày khác ở chiến trường. Lượm bị Pháp bao vây để chuyển thư tối mật cho bộ đội. Lượm hăng hái nhận nhiệm vụ, không hề run sợ trước mọi hiểm nguy của chiến trường đang rình, rập. Bỏ thư vào xắc, nó luôn lỏi một cách khéo léo. Không gian như tĩnh hắn như chờ đợi một cuộc thử lửa sắp tới. Chỉ có tiếng huýt sáo vọng lại và bóng đáng chiếc mũ ca lô thấp thoáng.
Bỗng những loạt đạn xé gió bay tới… Lượm sững lại rồi ngã sấp xuống cánh đồng. Thôi rồi ! Máu loang lổ trên những khóm lúa đang trổ bông. Lượm ơi, còn không. Cháu có đau không, hỡi người đồng chí nhỏ.
Kìa… Lượm gượng dậy với chút sức lực còn lại, cố huỷ thư hoả tốc. Lúc này, nó nhắm mắt nhẹ nhàng bên đồng lúa vàng ươm. Hương lúa lan toả khắp nơi, hình như đang ấp ủ cho người thiếu niên quả cảm giấc ngủ vĩnh hằng… Hay là máu đào và sự ra đi của em đã làm nên cuộc sống ngọt ngào, no ấm đó.
Nước mắt tuôn trào không kìm giữ nói. Tôi lặng lẽ nghiêng mình trước người anh hùng nhỏ tuổi. Hình ảnh Lượm bỗng hiện về tươi rói, sinh động : Chú bé nhỏ nhắn, nhanh nhẹn với bước nhảy chân sáo với chiếc mũ ca lô đội đầu, miệng huýt sáo rộn ràng, con đường rực ánh nắng vàng, lúa vàng và • dòng sông lấp loáng ánh vàng…
II. Bài mẫu số 2
Trong cuộc kháng chiến anh dũng của dân tộc ta chống quân xâm lược, tôi đã biết nhiều gương hi sinh. Trong đó, sự hi sinh của các em thiếu nhi luôn làm tôi xúc động khôn nguôi.
Ngày ấy, khi giặc Pháp đánh đến Huế thì tôi vừa ở Hà Nội về tình cờ gặp cháu Lượm. Đó là chú bé nhỏ loắt choắt, đeo cái xắc bé xíu. Đặc biệt chú thích đội nghiêng chiếc mũ ca lô trên đầu, vừa huyt sáo, vừa nhảy chân sáo. Nom Lượm hệt như một chú chim chích trên đường những buổi sớm mai. Tôi hỏi : “Cháu đi làm liên lạc cho cơ quan kháng chiến, có nhớ nhà không ?”. Cháu cười rạng rỡ, hai mắt híp lại, hai má đỏ hồng như trái bồ quân, nói : “Ở đồn Mang Cá vui lắm chú ạ, còn vui hơn ở nhà nhiều !”. Tôi từ biệt cháu, lên đường ra Bắc, con cháu lại trở về Mang Cá.
Từ đó, Công việc triền miên, tôi không còn dịp nào trở về Huế nữa. Một hôm, tôi gặp một người quen từ Huế ra công tác. Trong giờ nghỉ, người ấy nói : “Cháu Lượm hi sinh rồi, anh biết không ?” – “Sao ? Lượm hi sinh rồi sao ? Trong trường hợp nào ?”. Tôi hấp tấp hỏi, đôi mắt như nhoè đi. Người quen ấy kể : Cháu Lượm vẫn làm liên lạc cho cơ quan chúng tôi. Một hôm có Công văn khẩn phải đưa đi gấp. Đường đi băng qua khu vực địch thường mai phục, rất nguy hiểm. Chúng tôi căn dặn: “Phải cẩn thận, đường nguy hiểm lắm đấy, qua đồn, cháu phải coi chừng mới được.”. Cháu mỉm cười, bừng đỏ đôi má bộ quân : “Nguy hiểm cháu cũng không sợ, việc cần thì phải đi.”. Nói rồi cháu bỏ thư vào bao, đội mũ ca lô ra đi. Từ xa, tôi trông theo vẫn thấy cái mũ ca lô nhấp nhô trên đồng lúa như thể cháu vừa đi vừa nhảy, vừa huýt sáo vậy. Bỗng từ phía đôn địch một ánh chớp loé lên rồi một tiếng nổ vọng lại. Cái mũ ca lô biến mất. Khi chúng tôi tìm đến thì cháu đã hi sinh. Máu đỏ thấm ướt ngực cháu, nhưng nét mặt thanh thản như là đang ngủ, một tay nắm chặt bụi lúa bên đường. Đồng lúa đang trổ bông đòng đòng, hương thơm ngào ngạt như đang ấp cháu ngủ. Tin cháu Lượm hi sinh làm tôi xót xa bàng hoàng. Từ độ kháng chiến đến nay, tôi đã nghe nhiều tin tức hi sinh của đồng bào đông chí, nhưng tin cháu Lượm bỏ mình làm tim tôi xao xuyến mãi.
Cháu còn bé bỏng quá, vô tư quá, đã hiểu thế nào là sống chết đâu. Trước mắt tôi bỗng hiện lên một chú Lượm nhỏ bé, đeo cái xắc xinh xinh, đội cái mũ ca lô lệch, vừa huýt sáo vừa nhảy tầng tâng như con chim chích của vườn ruộng Việt Nam.