1, Mở đầu “Chiếu dời đô”, Lý Công Uẩn viện dẫn sử sách Trung Quốc nói về các đời vua xưa bên Trung Quốc đã từng có các cuộc đời độ: thời nhà Thương năm lần dời đô, nhà Chu ba lần dời đô nhằm mục đích mưu toan sự nghiệp lớn, xây dựng vương triều phồn thịnh, tính kế lâu dài cho các thế hệ sau. Kết quả của các cuộc dời đô đó là làm cho đất nước vững bền, phát triển thịnh vượng. .
Lý Thái Tổ viện dẫn số liệu cụ thể về các lần dời đô của hai triều Thương, Chu để chuẩn bị cho lí lẽ ở phần sau: Trong lịch sử đã từng có chuyện dời đô và đã từng đem lại những kết quả tốt đẹp. Việc làm của Lý Thái Tổ không có gì là khác thường, trái với quy luật. .
2.
Theo Lý Công Uẩn, kinh đô cũ ở vùng núi Hoa Lư của hai triều Đinh, Lê là không còn thích hợp nữa, vì không theo mệnh trời, không biết học theo cái đúng của người xưa và hậu quả là triều đại thì ngắn ngủi, nhân dân thì khổ sở, vạn vật không thích nghi, không thể phát triển thịnh vượng trong một vùng đất chật chội.
Tuy nhiên, cần có cái nhìn khách quan hơn về việc hai triều đại Đinh, Lê đóng đô ở Hoa Lư, vì: lúc này thế và lực của hai triều đại này chưa đủ mạnh để có thể dời đô ra vùng đồng bằng, đất phẳng, nơi trung tâm của đất nước mà vẫn còn phải dựa vào địa thế núi rừng hiểm trở. Đến thời Lý, trong đà phát triển đi lên của đất nước thì việc đóng đô ở Hoa Lư không còn phù hợp nữa.
3,
Thành Đại La có những lợi thế sau:
– Về vị thế địa lí: vào ở nơi trung tâm trời đất, được cái thế rồng cuộn hổ ngồi, mở ra bốn hướng nam bắc đông tây, có núi lại có sông, đất rộng mà bằng phẳng, cao mà thoáng, tránh được nạn lụt lội, chật chội.
Về vị thế chính trị văn hóa: là đầu mối giao lưu, “chốn hội tụ của bốn phương trời”, là mảnh đất hưng thịnh “muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi”.
Về tất cả các mặt, thành Đại La có đủ mọi điều kiện để trở thành kinh đô của cả nước.
4,
“Chiếu dời đô” có sức thuyết phục lớn bởi có sự kết hợp giữa lí và tình.
– Lý Thái Tổ nếu sử sách làm tiền đề, làm chỗ dựa cho lí lẽ.
– Soi sáng tiền đề vào thực tế hai triều đại Đinh, Lê để chỉ rõ thực| tế ấy không còn thích hợp đối với sự phát triển của đất nước, cần thiết phải dời đô.
– Cuối cùng tác giả đi đến chỗ kết luận: khẳng định thành Đại La là nơi tốt nhất để chọn làm kinh đô mới.
– Sau khi đưa ra một loạt những lí lẽ chặt chẽ, đến câu cuối bài là một câu hỏi các thần dân của mình. Câu kết thúc đó mang tính chất đối thoại, trao đổi, tạo sự đồng cảm giữa mệnh lệnh của vua với thần dân. Nguyện vọng dời đô của Lý Thái Tổ phù hợp với nguyện vọng của nhân dân.
5.
Việc dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long, vùng đồng bằng đất rộng chứng tỏ triều đại nhà Lý đủ sức chấm dứt nạn phong kiến cát cứ, thế và lực của dân tộc Đại Việt đủ sức sánh ngang phương Bắc. Định đô ở Thăng Long là thực hiện nguyện vọng của nhân dân thu giang sơn về một mối, nguyện vọng xây dựng đất nước độc lập, tự cường.
Giaibai5s.com