I. Bài tập nhận thức kiến thức mới

– Ruột non là phần dài nhất của ống tiêu hoá, có tổng diện tích bề mặt bên trong rất lớn cùng một hệ mao mạch máu và hạch bạch huyết phân bố dày đặc tới từng long ruột. Điều này có ý nghĩa với chức năng hấp thu các chất dinh dưỡng của nó:

+ Diện tích bề mặt bên trong của ruột non rất lớn (lớp niêm mạc ruột non có các nếp gấp với các lông ruột và lông cực nhỏ; tổng diện tích bề mặt bên trong của ruột non đạt 400 – 500m2) là điều kiện cho sự hấp thu các chất dinh dưỡng với hiệu quả cao (cho phép một số lượng lớn chất dinh dưỡng thấm qua các tế bào niêm mạc ruột trên đơn vị thời gian).

+ Hệ mao mạch máu và mạch bạch huyết phân bố dày đặc tới từng lông ruột cũng là điều kiện cho sự hấp thu các chất dinh dưỡng với hiệu quả cao (cho phép một số lượng lớn chất dinh dưỡng sau khi thấm qua niêm mạc ruột vào được mao mạch máu và mạch bạch huyết trên đơn vị thời gian). 

– Người ta khẳng định rằng ruột non là cơ quan chủ yếu của hệ tiêu hoá đảm nhận vai trò hấp thu chất dinh dưỡng là căn cứ vào các đặc điểm sau:

+ Ruột non có bề mặt hấp thu rất lớn (tới 400-500m2), lớn nhất so với các đoạn khác của ống tiêu hoá. Ruột non còn có mạng mao mạch máu và mạch bạch huyết dày đặc.

+ Thực nghiệm phân tích thành phần của thức ăn trong các đoạn ống tiêu hoá (đồ thị hình 29.2) cũng chứng tỏ sự hấp thu các chất dinh dưỡng diễn ra ở ruột non. Càng xa miệng thì khả năng hấp thụ các chất dinh dưỡng (đường đơn, axit béo và glixerin, axit amin) càng cao.

  Bảng liệt kê các chất dinh dưỡng được vận chuyển về tim rồi theo hệ tuần hoàn tới các tế bào của cơ thể vào các cột phù hợp trong bảng sau:

Bảng 29. Các con đường vận chuyển chất dinh dưỡng đã được hấp thụ

Các chất dinh dưỡng được vận chuyển theo đường mạch máu Các chất dinh dưỡng được vận chuyển theo đường mạch bạch huyết
– Đường.
– Axit béo và glixerin.
– Axit amin.
– Các vitamin tan trong nước.
– Các muối khoáng.
– Nước.
– Lipit (các giọt nhỏ đã được nhũ tương hoá).
– Các vitamin tan trong dầu (A, D, E, K)

– Gan đóng vai trò quan trọng trên con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng về tim.

Gan đảm nhiệm các vai trò sau:

+ Điều hoà nồng độ các chất dinh dưỡng (đường glucôzơ, axit béo) trong máu ở mức ổn định, phần dư sẽ được biến đổi để tích trữ hoặc thải bỏ.

+ Khử các chất độc đi vào chung với các chất dinh dưỡng. Vai trò chủ yếu của ruột già trong quá trình tiêu hoá là:

+ Hấp thụ nước

+ Thải phân.

II. Bài tập củng cố, hoàn thiện kiến thức

Câu 1. Những đặc điểm cấu tạo nào của ruột non giúp nó đảm nhiệm tốt vai trò hấp thu các chất dinh dưỡng?

   Những đặc điểm cấu tạo của ruột non giúp nó đảm nhiệm tốt vai trò hấp thu chất dinh dưỡng là:

+ Lớp niêm mạc ruột non có các nếp gấp với các lông ruột và lông cực nhỏ làm cho diện tích bề mặt bên trong của nó tăng khoảng 600 lần so với diện tích mặt ngoài.

+ Ruột non rất dài (2,8 – 3m ở người trưởng thành), dài nhất trong ống tiêu hoá làm cho tổng diện tích bề mặt bên trong của ruột đạt tới 400 – 500m2

+ Mạng mao mạch máu và mạch bạch huyết phân bố dày đặc tới từng lông ruột.

Câu 2. Với khẩu phần ăn đầy đủ các chất và sự tiêu hoá là có hiệu quả thì thành phần các chất dinh dưỡng được hấp thụ ở ruột non là gì?

   Với khẩu phần ăn đầy đủ các chất và sự tiêu hoá là có hiệu quả thì thành phần các chất dinh dưỡng được hấp thụ ở ruột non là: + Đường đơn.

+ Axit béo và glixerin.             + Các axit amin.

+ Các muối khoáng.              +Nước.

Câu 3. Gan đảm nhiệm những vai trò gì trong quá trình tiêu hoá ở cơ thể người?

Gan đảm nhiệm các vai trò trong quá trình tiêu hoá ở cơ thể người như sau:

+ Tiết ra dịch mật giúp tiêu hoá lipit.

+ Khử các chất độc (lẫn lộn với chất dinh dưỡng) vào được trong mao mạch máu.

+ Điều hoà nồng độ các chất dinh dưỡng trong máu được ổn định.

III. Bài tập bổ sung

Câu 1. Tìm cụm từ thích hợp điền vào chỗ trống trong các câu sau:

a. Các chất dinh dưỡng được hấp thụ và vận chuyển theo hai con đường: đường …………………….. và đường ………………

Đáp án:

a. Máu – Bạch huyết

b. Ruột non

c. Prôtêin chuỗi ngắn

d. Gluxit

Câu 2. Trình bày vai trò của gan?

Đáp án: Vai trò của gan:

– Gan tiết dịch mật đổ vào túi mật để tiêu hoá thức ăn ở ruột non (tá tràng)

– Điều hòa nồng độ các chất dự trữ trong máu luôn ổn định, dự trữ.

– Khử độc.

Câu 3. Vai trò chủ yếu của ruột già trong quá trình tiêu hoá là gì?

Đáp án: Vai trò chủ yếu của ruột già trong quá trình tiêu hoá là:

+ Hấp thu thêm phần nước còn cần cho cơ thể

+ Thải phân ra môi trường ngoài.

Câu 4. Những đặc điểm nào của ruột non giúp nó thực hiện tốt vai trò hấp thụ các chất dinh dưỡng? Vì sao ăn uống đúng cách lại giúp cho sự tiêu hóa đạt hiệu quả?

Đáp án:

* Đặc điểm của ruột non:

– Niêm mạc ruột có nhiều nếp gấp với các lồng ruột và lông cực nhỏ làm cho diện tích bề mặt bên trong của nó tăng gấp khoảng 600 lần so với diện tích mặt ngoài.

– Mạng lưới mao mạch máu và mạch bạch huyết dày đặc

– Ruột rất dài (2,8 đến 3 mét ) → tổng diện tích bề mặt 400 – 500 m2

* Ăn uống đúng cách giúp tiêu hóa có hiệu quả vì: ăn chậm, nhai kĩ giúp thức ăn được nghiền nhỏ hơn, dễ thấm dịch tiêu hóa hơn. Mặt khác, ăn đúng giờ, đúng bữa sự tiết dịch tiêu hóa sẽ thuận lợi hơn, số lượng và chất lượng dịch tiêu hóa cao hơn.

  Sau khi ăn cần có thời gian nghỉ ngơi giúp cho hoạt động tiết dịch tiêu hóa cũng như hoạt động co bóp của dạ dày và ruột tập trung hơn nên tiêu hóa đạt hiệu quả hơn.

Nguồn website giaibai5s.com

Chương V. Tiêu hóa-Bài 29. Hấp thụ chất dinh dưỡng và thải phân
Đánh giá bài viết