I. Bài tập nhận thức kiến thức mới

Quan sát kĩ hình 48.1 và 48.2 cùng các chú thích trên hình rồi trả lời câu hỏi sau:

– Trung thu (bộ phận trung ương) của các phản xạ vận động và phản xạ sinh dưỡng đều nằm trong chất xám, nhưng trung thu của phản xạ sinh dưỡng nằm trong sừng bên của tủy sống và trụ não.

– So sánh cung phản xạ vận động với cung phản xạ sinh dưỡng:

	Cung phản xạ vận động	Cung phản xạ sinh dưỡng
Trung khu	Nằm trong chất xám.	Nằm trong chất xám, ở sừng bên của tủy sống và trụ não.
Đường hướng tâm	Gồm 1 nơron liên hệ với trung khu ở sừng sau chất xám.	Gồm 1 nơron liên hệ với trung khu ở sừng sau chất xám.
Đường li tâm	Chỉ có 1 nơron chạy thẳng từ sừng trước chất xám tới cơ quan đáp ứng.	Gồm 2 nơron tiếp giáp nhai trong các hạch thần kinh sinh dưỡng.

Sự sai khác giữa bộ phận giao cảm và đối giao cảm:

Cấu tạo	Bộ phận giao cảm	Bộ phận đối giao cảm
Trung ương	Các nhân xám ở sừng bên từ tủy đốt tủy ngực I đến đốt tủy thắt lưng III.	Các nhân xám ở trụ não và sừng bên đoạn cùng tủy sống.
Ngoại biên – Hạch thần kinh (nơi chuyển tiếp nơron)	Hạch thần kinh nằm gần trung ương (xa cơ quan phụ trách).	Hạch thần kinh nằm xa trung ương (gần cơ quan phụ trách).
Nơron trước hạch	Sợi trục ngắn (có bao miêlin)	Sợi trục dài (có bao miêlin)
Nơron sau hạch	Sợi trục dài ( không có bao miêlin)	Sợi trục ngắn (không có bao miêlin)

Căn cứ vào hình 48.3 và bảng 48.2, em có nhận xét:

Hai bộ phận giao cảm và đối giao cảm có chức năng đối lập đối với hoạt động của các cơ quan sinh dưỡng, nhờ đó mà điều hòa được hoạt động của chúng phù hợp với nhu cầu cơ thể từng lúc, từng nơi.

II. Bài tập củng cố, hoàn thiện kiến thức

Câu 1. Trình bày sự giống nhau và khác nhau về mặt cấu trúc và Chức năng giữa 2 bộ phận giao cảm và đổi giao cảm trong hệ thần kinh sinh dưỡng?

   Sự giống nhau và khác nhau về mặt cấu trúc và chức năng giữa 2 bộ phận giao cảm và đối giao cảm trong hệ thần kinh sinh dưỡng.

* Sự giống nhau:

– Đều có trung ương là nhân xám.

– Điều hòa hoạt động phù hợp với nhu cầu cơ thể, từng lúc, từng nơi.

* Sự khác nhau: 

– Bộ phận giao cảm:

+ Có trung ương là nhân xám ở sừng bên tủy từ đốt sống ngực I đến đốt tủy thắt lưng III.

+ Chuỗi hạch nằm dọc 2 bên cột sống hoặc các hạch trước cột sống, xa cơ quan phụ trách.

+ Nơron trước hạch có sợi trục ngắn (có bao miễlin), nơron sau hạch có sợi trục dài (không có bao miêlin).

– Bộ phận đối giao cảm:

+ Có trung ương là nhân xám ở trụ não và sừng bên đoạn cùng tủy sống.

+ Hạch nằm xa trung ương (gần cơ quan phụ trách).

+ Nơron trước hạch có sợi trục dài (có bao miêlin). Nơron sau hạch có sợi trục ngắn (không có bao miêlin).

Câu 2*. Trình bày phản xạ điều hòa hoạt động của tim và hệ mạch trong các trường hợp huyết áp tăng cao và lúc hoạt động lao động? 

Điều hòa tim mạch bằng phản xạ sinh dưỡng trong các trường hợp:

* Lúc huyết áp tăng cao

   Áp thụ quan bị kích thích làm xuất hiện xung thần kinh truyền về trung ương phụ trách tim mạch nằm trong các nhân xám (thuộc bộ phận đối giao cảm), theo dây li tâm (dây thần kinh X hay dây mê tẩu) tới tim làm giảm nhịp co và lực co đồng thời làm dãn các mạch da và mạch ruột gây hạ huyết áp.

* Hoạt động lao động:

   Khi lao động xảy ra sự ôxi hóa đường glucôzơ để tạo năng lượng cần cho sự co cơ, đồng thời sản phẩm phân hủy quá trình này là CO, tích lũy dần trong máu

    H⁺ sẽ kích thích thụ quan gây ra xung thần kinh hướng tâm, truyền về trung khu hô hấp và tuần hoàn nằm trong hành tủy, truyền tới trung khu giao cảm và theo dây giao cảm đến tim, mạch máu đến cơ làm tăng nhịp, lực co tim và mạch máu đến cơ dãn ra để cung cấp ôxi cần cho nhu cầu năng lượng co cơ, đồng thời chuyển nhanh sản phẩm phân hủy đến các cơ quan bài tiết).

II. Bài tập bổ sung

Câu 1. Có gì khác nhau giữa đường hướng tâm và đường li tâm của phản xạ vận động và phản xạ sinh dưỡng?

Đáp án:

– Điểm khác nhau giữa đường hướng tâm của phản xạ vận động và phản xạ sinh dưỡng.

Đường hướng tâm của phản xạ vận động và phản xạ sinh dưỡng đều gồm 1 nơron liên hệ với trung khu ở sùng sau chất xám.

– Điểm khác nhau giữa đường li tâm của phản xạ vận động và phản xạ sinh dưỡng.

   Dường li tâm của phản xạ vận động chỉ có 1 nơron chạy thẳng từ sừng trước chất xám tới cơ quan đáp ứng, còn đường li tâm của phản xạ sinh dưỡng gồm 2 nơron tiếp giáp nhau trong các hạch thần kinh sinh dưỡng.

Câu 2. Lập bảng so sánh cung phản xạ vận động với cung phản xạ sinh dưỡng?

Đáp án:  Bảng so sánh cung phản xạ vận động với cung phản xạ sinh dưỡng

	Cung phản xạ vận động	Cung phản xạ sinh dưỡng
Trung khu	Nằm trong chất xám.	Nằm trong chất xám, ở sừng bên của tủy sống và trụ não.
Đường hướng tâm	Gồm 1 nơron liên hệ với trung khu ở sừng sau chất xám.	Gồm 1 nơron liên hệ với trung khu ở sừng sau chất xám.
Đường li tâm	Chỉ có 1 nơron chạy thẳng từ sừng trước chất xám tới cơ quan đáp ứng.	Gồm 2 nơron tiếp giáp nhau trong các hạch thần kinh sinh dưỡng.

Câu 3. Vì sao gọi là hệ thần kinh vận động và hệ thần kinh sinh dưỡng? So sánh hệ thần kinh vận động và hệ thần kinh sinh dưỡng. 

Đáp án:

* Hệ thần kinh vận động và hệ thần kinh sinh dưỡng:

– Gọi là hệ thần kinh vận động vì hệ thần kinh này điều khiển và điều hòa các cử động của cơ vân và xương, tạo ra sự chuyển động của cơ thể. Đây là những hoạt động có ý thức.

– Gọi là hệ thần kinh sinh dưỡng vì hệ thần kinh này điều khiển và điều hòa các hoạt động của cơ quan sinh dưỡng và cơ quan sinh sản. Đây là những hoạt động không có ý thức.

* So sánh hệ thần kinh vận động và hệ thần kinh sinh dưỡng:

Giống nhau:

– Đều được cấu tạo từ mô thần kinh bao gồm các nơron và tổ chức thần kinh dệm.

– Đều gồm 2 bộ phận là phần trung ương và phần ngoại biên.

– Dều có vai trò điều khiển, điều hòa và phối hợp hoạt động của các cơ quan trong cơ thể

Khác nhau:

– Ilệ thần kinh vận động cơ xương) liên quan đến hoạt động của các cơ vận là hoạt động có ý thức.

– Còn hệ thần kinh sinh dưỡng điều hòa hoạt động của các cơ quan sinh sản và các cơ quan sinh dưỡng. Đó là những hoạt động không có ý thức

Câu 4. Trình bày cấu tạo của phân hệ thần kinh sinh dưỡng?

Đáp án: Cấu tạo của phân hệ thần kinh sinh dưỡng:

– Phân hệ thần kinh sinh dưỡng và phân hệ thần kinh trung ương liên hệ chặt chẽ với nhau, cùng điều khiển sự hoạt động của cơ thể.

– Phần trung ương của phân hệ này nằm ở trụ não và tủy sống. Các dây thần kinh của phân hệ thần kinh sinh dưỡng từ trung ương đến thắng các cơ quan mà phải qua 1 nơi chuyển tiếp gọi là hạch. Các hạch được phân bố đều 2 bên cột sống hoặc bên thành các cơ quan.

– Một xung thần kinh đi từ trung ương đến một cơ quan nào đó phải qua 2 nơron: một nơron từ trung ương đến hạch thần kinh sinh dưỡng (sợi trước hạch) và một nơron từ hạch đó đến cơ quan (sợi sau hạch).

– Các sợi trước hạch có bao miêlin (màu trắng). Các sợi sau hạch không có bao miễlin (màu xanh).

Nguồn website giaibai5s.com