Thanh là học sinh giỏi văn của trường, nên ở đâu cô bé cũng tập quan sát, ghi chép để phục vụ cho các bài tập làm văn. Những ngày hè, Thanh cùng các bạn thả trâu bò ngoài cánh đồng rộng rãi hoặc trên triền đế cao, chịu khó để ý thì thấy mùa thu về rất rõ.

Ấy là khi bầu trời tự nhiên cao bổng lên và xanh trong. Một màu xanh trứng sáo ngọt ngào, êm dịu. Vắng hẳn những đám mây đen thường ùn ùn kéo lên từ phía chân trời mỗi buổi chiều oi bức và vì thế, những trận mưa ào ạt như trút nước cũng thưa đi. Thỉnh thoảng trời còn  mưa, nhưng mưa không lâu và hạt mưa bay rất nhẹ. Con sông chảy qua đầu làng Thanh thôi sủi bọt đục ngầu, ào ạt xô đẩy những đám củi rêu bèo bọt, chảy về xuôi. Giờ nó lắng lại, chỉ lăn tăn gợn sóng, vỗ nhẹ vào đôi bờ lóc bóc. Cũng có lúc dòng sông như một tấm gương trang thuỷ ngân xanh, soi rõ trời cao và những cánh cò trắng muốt vỗ thong thả qua sông một cách bình thản. Lúc ấy, mặt nước hệt một con người sâu sắc đang mải suy nghĩ điều gì. | Hai bên triền sông những bãi mía bạt ngàn cao lút đầu người. Lá mía sắc như lưỡi gươm, xanh đậm. Thân mía vàng óng hoặc tím biếc, căng mọng nước mặt tươi giòn.

Lò gạch lò ngói ở đầu bến sông xa, cuồn cuộn nhả khói trắng lên nền trời rộng. Gạch ngói mới ra lò, xếp đỏ au một vùng đất bãi.. Cây gạo ven đê, thân cổ thụ lực lưỡng vươn trời. Từ lâu, cây đã hết những chùm hoa đỏ rực như lửa với hàng đàn sáo đen sáo đá suốt ngày cãi nhau ầm ĩ. Bây giờ ngọn cao xanh um lá, xoè ra che cho cái tổ bù xù của đôi vợ chồng chú chim khách với líu ríu một đàn con. Những quả gạo mở rộng năm cánh cứng màu nâu sậm lặng lẽ thả hạt giống đi khắp mọi vùng. Hạt gạo đeo trên đầu một cái dù rộng trắng muốt tung tăng theo gió thổi mà bay đi xa mãi, xa mãi…

Suốt dọc bờ đê, rừng cỏ may cứng nhọn, trải bạt ngàn như một tấm thảm bạc phếch nắng mưa. Mấy chú sẻ đồng tha thẩn trong rừng cỏ may ấy nhặt bọ nhặt sâu.

Trong hồ rộng, sen đang lụi tàn. Những chiếc lá to như cái sàng màu xanh xăm đã quăn mép, khô dần. Hoạ hoằn mới còn vài lá non xanh lúc nho nhỏ xoè trên mặt nước. Gương sen to bằng miệng bát, nghiêng nghiêng như muốn soi chân trời. Tiếng cuốc kêu thưa thớt trong các lùm lau sậy ven hồ. Dường như chúng mỏi miệng sau một mùa hè ra rả kêu và bây giờ muốn nghỉ ngơi cho lại sức.

Lúa trên đồng tốt mượt, xanh ngờm nượp, đang ngậm đòng. Gió hiu hiu thổi qua thơm mùi lá sen, mùi lúa, gợi cho mọi người nghĩ đến những chén cốm xanh dẻo quẹo, thơm lừng và những trái bông đỏ mọng.

Ở trước sân đình làng hay sân trường học có các cô bé cậu bé nhỏ | tuổi hơn Thanh từ lâu thôi quanh quẩn dưới gốc phượng vĩ để nhặt gà trống, gà mái”. Đó là những cánh hoa phượng rụng xuống. Cánh hoa to nhất có đốm trắng là “chú gà trống hoa mơ”. Cánh hoa khác nhỏ hơn là “gà mái”. Cây phượng giờ xoè tán lá rộng, biếc như một chiếc ô. Lá nhỏ lăn tăn, cành đong đưa những quả dài như lưỡi gươm xanh của chàng hiệp sĩ bọ ngựa. Chùm sấu xanh ở tít trên cành cao, bắt đầu chuyển sắc vàng ra vẻ, ương ương màu nắng nhạt.

Trên giàn mướp trước sân, mấy chùm hoa muộn còn nở. Sắc hoa vàng rực, thấp thoáng vài cánh ong làm một vội cuối mùa.

– Ở các ngọn cây rậm xanh, tiếng ve sầu thường khi kêu inh ỏi, giờ cũng đã vắng bật khiến cho không gian như thiếu một cái gì.

Trái đất bốn bề yên ả.

Mùa thu đến thật trong trẻo, dịu dàng. Nó chẳng ồn ã, sôi động như những ngày hè nóng nực. Ấy là đối với thiên nhiên, sông nước, ruộng đồng. Nhưng trong làng Thanh và các bạn bè của em, nó lại rạo rực với biết bao lo toan, náo nức chuẩn bị cho ngày đến trường vào năm học mới. Nào phải gấp rút ôn tập thêm bài vở. Nào bạn đóng sách, kẻ vở, nhãn. Nào mua sửa ngòi bút viết cho trơn, pha lọ mực đây nữa… Tíu tít chuẩn bị bao nhiêu thứ đã tưởng như đủ rồi. Thế mà tới lúc vào học vẫn cứ thiếu. Phải chuẩn bị tốt mọi việc để vào học cho giỏi hơn. Bạn nào cũng cảm thấy mình sắp trở thành người lớn.

Sau ngày hè vui chơi thoả thích. Thanh cảm thấy mình lớn lên nhiều. Mà đúng thế thật. Chẳng phải vì quần áo mặc đã bạc màu và ngắn đi. Chẳng phải vì chiếc khăn quàng đã thấy nhỏ và chật trên vai. Lớn, vì Thanh đã bước từ lớp sáu lên bảy sau một năm dài miệt mài học tập.

Phải rồi! Lên lớp trên rõ ràng là lớn hơn lớp dưới. Vì thế, các bạn nhỏ yêu mến mùa thu, không phải chỉ riêng vì mùa thu tươi đẹp.

Nguyễn Văn Chương (Trích Trung thu – 1985) – Giaibai5s.com