Thuở ấy, ở quận Cao Bình, có vợ chồng ông lão làm nghề đốn củi, hiền lành, phúc đức. Thương vợ chồng ông lão hiếm hoi liền cho thế tử xuống làm con họ. Người vợ mang thai nhiều năm mà chưa sinh nở. Người chồng qua đời, mấy năm sau, bà mới sinh được một cậu con trai rất khôi ngô tuấn tú, bà đặt tên con là Thạch Sanh. Chẳng bao lâu sau, mẹ hiền cũng qua đời. Thạch Sanh bơ vơ, lấy gốc đa làm nhà, kiếm củi độ thân. Ngọc Hoàng rất thương, bèn sai Thiên thần xuống trần dạy Thạch Sanh võ nghệ, các phép thần thông biến hoá, và cho búa thần là vũ khí. 
Gân vùng có Lý Thông làm nghề bán rượu. Hắn đã đón Thạch Sanh về nhà kết nghĩa làm anh em. Năm ấy, đến lượt Lý Thông phải nộp mình cho chằn tinh, hắn bèn lập mưu để Thạch Sanh đi giết quái vật thay mình. Cắt đầu và xả xác quái vật, Thạch Sanh được bộ cung tên thần bằng vàng. Xách đầu chằn tinh về, Thạch Sanh đập cửa gọi. Hai mẹ con Lý hoảng hồn… Nhưng khi mở cửa, Lý Thông nhìn thấy cái đầu khổng lồ của chằn tinh, hắn bèn doạ Thạch Sanh giết chết báu vật của vua nuôi, phải mau mau trốn đi. Thạch Sanh lại trở về gốc đa chốn cũ. Lý Thông đem đầu chằn tinh dâng nộp triều đình và hắn được vua phong tước Quận công.
Trong lễ hội kén chọn phò mã, công chúa đã bị đại bàng khổng lồ quắp đi. Thạch Sanh đang nằm nghỉ dưới gốc đa chợt thấy con chim lạ bay về hang ổ. Nhà vua hứa gả công chúa cho người tài nào cứu được nàng. Lý Thông tìm gặp “đứa em kết nghĩa”, Thạch Sanh theo dấu máu tìm đến hang ổ đại bàng. Ác điểu chống trả quyết liệt chàng dũng sĩ, nhưng nó đã bị chàng dùng cung tên vàng bắn mù cả hai mắt, dùng búa thần chém đứt vuốt sắc, bổ làm đối đầu quái vật. Dòng dây đưa nàng công chúa thoát khỏi hang sâu, Lý Thông lại sai quân lính vân đá lấp cửa hang hãm hại Thạch Sanh. Chàng đã đi khắp hang lạnh, khám phá. Thạch Sanh lại dùng cung tên thần bắn tan cũi sắt, cứu thoát Thái tử con vua Thuỷ tế đang bị Đại bàng giam hãm. Thạch Sanh được Thái tử mời xuống chơi thuỷ phủ. Nhà vua hậu đãi chàng dũng sĩ cõi trần. Để đền ơn ân nhân, vua Thủy tề tặng Thạch Sanh nhiều vàng ngọc, nhưng chàng khước từ, chỉ xin nhận một cây đàn thân làm kỉ vật. Thạch Sanh lại trở về gốc đa. Hồn của đại bàng và chằn tinh căm thù hãm hại Thạch Sanh nên đã cùng bàn mưu làm cho chàng bị hạ ngục!
Công chúa sau khi được cứu thoát, đã bị câm. Các quan ngự y đều bó tay. Lý Thông vô cùng nóng ruột. Nằm trong ngục, Thạch Sanh lấy đàn thân ra gáy. Tiếng đàn lúc thì ai oán não nùng, lúc thì hờn căm uất hận. Nghe tiếng đàn thân, công chúa tự nhiên nói được, nàng xin vua cha được gặp người đánh đàn. Gặp ân nhân, công chúa vui mừng khôn xiết kể lại câu chuyện dưới hang sâu. Nhà vua tức giận bắt giam Lý Thông và giao cho Thạch Sanh xét xử. Chàng đã thay tội cho cả hai mẹ con về quê. Nhưng đến giữa đường cả hai mẹ con Lý Thông đều bị sét đánh chết, hoá kiếp thành bọ hung.
Thạch Sanh cưới nàng công chúa và làm phò mã. Mười tám nước chư hầu nghe tin bèn kéo quân đánh. Thạch Sanh lại dùng đàn thần làm quân lính phải lui binh. Trước khi trở về nước, Thạch Sanh thết đãi hàng vạn binh lính một bữa cơm no nê chỉ bằng một niêu cơm bé xíu. Mấy năm sau, vua già, nhường ngôi cho Thạch Sanh, chàng sống hạnh phúc bên công chúa và đất nước thì yên bình.
Giaibai5s.com