Mô típ truyền thống của truyện cổ tích khi xây dựng nhân vật là tạo ra hai tuyến đối lập. Thiện và ác, xấu và tốt, chính diện và phản diện. Truyện Ông lão đánh cá và con cá nàng cũng xây dựng nhân vật theo cách truyền thống đó. Mụ vợ của ông lão là nhân vật phản diện tượng trưng cho cái xấu, cái ác.. Dưới ngòi bút điêu luyện và tinh tế của Pu- skin, cái ác và cái xấu hiện nguyên hình ở nhân vật mụ vợ và được tô đậm ở hai mặt: tham lam. và bội bạc.

Lòng tham là một nét cá tính phổ biến ở nhiều người nhưng ở nhân vật mụ vợ ông lão, lòng tham được đẩy tới mức tột cùng.

Ban đầu, mụ đòi cá vàng trả ơn vợ chồng mụ một cái máng lợn mới, đòi hỏi này rất đơn giản và dễ dàng chấp nhận bởi âu cũng là chuyện bình thường. Tiếp theo mụ đòi một cái nhà đẹp. Tuy đòi hỏi này có tham hơn một chút nhưng vẫn có thể chấp nhận và tha thứ. Vì dù sao chồng mụ cũng là ân nhân của cá vàng, cái nhà của hai vợ chồng mụ lại là một túp lều nát. Nhưng càng ngày sự đòi hỏi của mụ vợ ngày càng quá quắt. Từ chỗ chỉ đòi hỏi những của cải cần thiết phục vụ cho cuộc sống và sinh hoạt bình dị của người dân lao động, mụ đã đòi hỏi một cuộc sống vật chất giàu có, gắn với danh vọng cá nhân: đòi làm nhất phẩm phu nhân – một địa vị sang trọng trong xã hội lúc bấy giờ, một địa vị gắn với bao vinh hoa phú quý. Từ một mụ nông dân quèn, nghèo hèn, không công trạng gì, trong phút chốc trở thành một bà nhất phẩm phu nhân danh giá, giàu sang, lẽ ra mụ phải biết tự thoả mãn, phải biết dùng đúng lúc. Nhưng lòng tham của con người là không cùng, mụ tiếp tục đòi hỏi. Lần này, mẹ không chỉ đòi hỏi của cải và danh vọng, mụ còn đòi hỏi quyền lực: đòi làm Nữ hoàng. Đây là địa vị cao nhất trong xã hội mà con người có thể có – một địa vị gắn liền với vinh hoa phú quý tột đỉnh và những quyền lực lớn lao, dưới một người (trời) và trên muôn người (cả thiên hạ).

Tưởng như cái ham muốn của một kẻ tham lam đến đâu thì cũng chỉ đến đó là cùng. Nhưng đối với người đàn bà tham lam này, thế vẫn chưa đủ thoả mãn

Thế là, lần thứ năm, mụ đòi cá vàng phải cho mụ vợ làm Lương Vương đầy quyền uy (một địa vị chỉ có trong tưởng tượng), ngự ở trên mặt biển bắt cá vàng hầu hạ và làm theo ý muốn của mẹ. Và như vậy, cái ham muốn của mụ còn tiếp tục. Thật là ngông cuồng hết chỗ nói. Đòi hỏi quá đáng này không thể được chấp nhận. Tham thì thâm, cuối cùng mụ lại trở về với thân phận mụ nông dân quèn, với cái máng lợn sứt mẻ và một túp lều rách nát. | Tuy nhiên, nếu chỉ vì lòng tham, chưa hẳn mụ đã bị trừng phạt nặng nề đến thế. Mà cá vàng trừng phạt mụ chủ yếu là do quá phẫn nộ về sự bội bạc của mụ. Sự bội bạc của mụ chính là thái độ vô ơn bạc nghĩa đến vô liêm sỉ của mụ đối với ông lão và cá vàng.

Trước hết, là thái độ của mụ đối với ông lão đánh cá. Ông lão không chỉ là chồng mà còn là ân nhân của mẹ, người đã giúp mẹ có được tất cả của cải, danh vọng, quyền lực. Lẽ ra, với tư cách một người vợ, một người chịu ơn, mụ phải rất hàm ơn và quý trọng chồng, cùng chồng hưởng vinh hoa phú quý. Thế nhưng, thái độ vô ơn của mụ ngày càng trơ tráo và bỉ ổi:

Lần thứ nhất, mụ mắng chồng là đồ ngốc.

Lần thứ hai, mụ quát to hơn và gọi chồng là đồ ngu

Lần thứ ba, mẹ mắng như tát nước vào mặt: đồ ngu, ngốc sao ngốc thế. Và bắt quét dọn chuồng ngựa. !

Lần thứ tư, mụ giận dữ, nổi trận lôi đình, tát vào mặt ông lão: Mày dám cãi à? Mày dám cãi một bà nhất phẩm phu nhân à? Rồi sau khi đã thoả mãn được lòng tham nhờ chồng mà mụ được làm (Nữ hoàng), thì mụ lại sai đuổi chồng đi.

Ông lão đánh cá càng giúp mụ, mụ càng thoả mãn được lòng tham bao nhiêu thì mụ càng cư xử với ông tệ bạc bấy nhiêu. Từ chỗ không tôn trọng chồng đến chỗ không coi ông là chồng, ngược đãi như nô lệ. Thái độ ấy khiến biển xanh cũng phải bất bình và phẫn nộ.

Cá vàng (một lực lượng siêu nhân, người đã giúp mẹ có tất cả – trong khi mụ chẳng có công gì để đòi cá vàng trả ơn mẹ cũng có thái độ vô ơn như vậy. Không một lời chào hỏi, cảm ơn cá vàng đã đành, cuối cùng mụ còn muốn chính cá vàng cũng phải trở thành đầy tớ, nô lệ của mụ để mụ sai khiến và hầu hạ mụ. Mụ không muốn đòi hỏi cá vàng qua ông lão nữa, mụ muốn gạt bỏ ông lão đi – một ân nhân đã trở thành chướng ngại vật. Thật là trơ tráo và bỉ ổi hết chỗ nói. Sự bội bạc của mụ đã đi đến tột cùng, cả người và trời đất không thể dung tha!

Để trừng phạt đích đáng lòng tham lam và sự bội bạc của mụ, cá vàng đã đòi lại tất cả, hơn nữa còn bắt mụ phải trả giá thêm. Tuy vẫn trở lại với hiện trạng ban đầu, danh phận nghèo hèn, tài sản vẫn chỉ là cái máng lợn sứt mẻ và cái lều rách nát nhưng với mụ (một nữ hoàng thành một mụ nông dân nghèo khổ) thì không có sự trừng phạt nào nặng nề bằng.

Sự thất bại của mụ vợ ông lão đánh cá là sự thất bại của cái ác, cái xấu. Đây là sự thất bại tất yếu, hợp với lô gíc cổ tích và quan niệm sống của nhân dân.

Nhân vật mụ vợ ông lão là một nhân vật điển hình của truyện cổ tích, nhằm thể hiện quan niệm và triết lí sống của nhân dân. Song, Puskin muốn mượn hình ảnh này để phê phán chế độ Nga hoàng độc ác, tàn bạo, chuyển quyền đã đi ngược lại quyền lợi của nhân dân. Phải chăng, Pu – skin muốn nhân dân Nga nhìn rõ bộ mặt thật của chế độ Nga Hoàng và đứng lên đấu tranh. ” Ý nghĩa của truyện, vì đó mà trở nên sâu sắc hơn. Có thể khẳng định rằng, qua nhân vật mụ vợ, người đọc cảm nhận ra bài học sâu sắc, sự trả giá cho lòng tham và sự bội bạc. Bài học ấy luôn có giá trị trong mọi thời đại.

Giaibai5s.com