Những năm cuộc kháng chiến chống Mĩ vô cùng ác liệt, “thi sĩ” nhỏ tuổi đã làm nhiều người ngạc nhiên, bất ngờ bởi những bài thơ hồn nhiên, trong trẻo vất vả nhưng cũng rất sâu sắc. Thi sĩ “trẻ con” ấy chính là Trần Đăng Khoa, quê ở Nam Sách – Hải Dương. Tập thơ Góc sân và Khoảng trời và bài thơ Mưa trong tập thơ trên thể hiện những cảm nhận hồn nhiên, ngộ nghĩnh của một chú bé nông thôn, sống gần gũi chan hoà với thiên nhiên.

Bài thơ vận dụng cách nói của đồng dao. Cả bài có 63 câu thơ, đa số là các câu thơ ngắn nhưng không đều nhau. Có câu 1 chữ, 2 chữ, 3 chữ, 4, 5 chữ. Ngay từ việc sử dụng những câu thơ ấy, ta thấy cảm nhận của Khoa rất tự nhiên, hồn nhiên, câu thơ nối tiếp xuất hiện theo cảm nhận và cảm xúc từ sắp mưa đến mưa rồi, và sau cùng là hình ảnh người bố của Khoa đi cày về trong cơn mưa dữ dội, tầm tã.

Mở đầu bài thơ như một tiếng reo của trẻ thơ cất lên: Sắp mưalsắp mưa. Mẫn cảm nhất là loài mối bay ra để đón mưa. Tài thật, sao mà bé Khoa phân loại được, nhận diện được tuổi tác những con mối: Môi trẻ: Bay cao Mối già/ Bay thấp. Tiếp theo là bây gà con Rối rít tìm nơilẩn nấp. Ông trời, cây mía, kiến, lá khô, cỏ gà, bụi tre, hàng bưởi, chớp, sấm, cây dừa, ngọn mùng tơi…được chú bé nói tới, nhắc tới. Tác giả sử dụng nhân hoá khá hay, tạo nên những liên tưởng thú vị, thể hiện sự tự tượng phong phú. Mây đen kéo phủ đầy trời, tưởng như ông trời mặc áo giáp đen/ Ra trận. Lá mía dài, nhọn sắc. Gió thổi, lá mía xào xạc khác nào Muôn nghìn cây míal múa gươm. Kiến chạy mưa, như vỡ tổ, nhà thơ tưởng như Kiến Hành quân/ Đây đường. Không khí hùng tráng của lịch sử dân tộc thời chống Mĩ đã phản chiếu vào thơ Khoa. Từ ông trời đến nghìn cây mía, đàn kiến, tất cả đều ra trận, đều múa gươm, đều hành quân, tất cả đều tham gia vào cuộc diễn binh hùng vĩ (thơ của Tố Hữu). Cả một không gian rộng lớn chuyển động vì sắp mưa: Lá khôi Gió cuốn/ Bụi bay/ Cuồn cuộn. Cỏ gà rung tai – nghe. Bụi tre Tân ngần- Gỡ tóc. Hàng bưởi trĩu quả, trong gió, như một người hiện đang đu đưa – bế lũ con – Đầu tròn – trọc lốc. Gió thổi mỗi lúc một mạnh. Cây dừa Sai tay

– Bơi, ngọn mùng tơi nhảy múa. Một không gian nghệ thuật, một thế giới tạo vật cựa quậy, sống động, chuyển động khi trời sắp mưa. Tất cả đều có linh hồn, có cảm giác, có hành động… được thể hiện qua các hình ảnh nhân hoá rất ngộ nghĩnh, đáng yêu. Sắp mưa, sấm chớp rung chuyển, rạch xé trời đất. Chớp rạch trời ngang trời… Sấm như một tên hề Ghé xuống sân – Khanh khách – Cười. Đó là cảm nhận vũ trụ của tuổi thơ.

Cảnh trời mưa được diễn tả bằng 14 câu thơ. Mưa rơi trong tiếng gió ù ù như xay lúa. Giọt mưa lộp bộp bộp bộp rơi. Trong màn mưa, đất trời trở nên mù trắng nước. Và mưa chéo mặt sân, sủi bọt. Bé Khoa đã dàn dựng một hoạt cảnh mưa có cóc, chó và cây lá thật hóm hỉnh:

Cóc nhảy lôm chôm

Chó sủa

Cây lá hả hê.

Mưa làm mát dịu trời đất mùa hè, Mưa làm cho cây lá xanh tươi, tốt tươi. Cây lá hả hê vui sướng đón cơn mưa nhân hoá thoát sáo và rất gợi cảm. Ở đây mưa là nguồn gốc sự sống, mưa là niềm vui đợi chờ.

Cuối bài thơ mới xuất hiện hình ảnh con người. Một hình ảnh rất quen thuộc ở làng quê xưa nay:

Bố em đi cày

Đội sấm

Đội chớp

Đội cả trời mưa…

Mọi thứ của vũ trụ như sấm chớp, mưa đều đội trên đầu bố em. Chữ đội được điệp lại 3 lần, không chỉ cực tả sự vất vả dãi nắng dầm mưa của bố em, của người dân cày Việt Nam xưa nay mà còn mang hàm nghĩa, người nông dân cày cấy trong bom đạn chiến tranh, vừa sản xuất vừa chiến đấu. Sau vần thơ là lòng biết ơn, kính yêu của Khoa.

Có thể khẳng định rằng, Mưa là một bài thơ hay, độc đáo. Thế giới tự nhiên trong cơn mưa rào ở làng quê hiện lên chân thực mà sinh động. Âm hưởng, nhịp điệu của bài thơ như tiếng mưa rơi, nghe thật vui tai, hình ảnh thơ giàu sức sống, hồn nhiên ngộ nghĩnh như chính tâm hồn chú bé Khoa, tâm hồn trẻ thơ trong sáng.

Giaibai5s.com