I. CÁC DÂN TỘC PHƯƠNG ĐỒNG THỜI CỔ ĐẠI ĐÃ
CÓ NHỮNG THÀNH TỰU VĂN HÓA GÌ?
| Câu hỏi: Vì sao các dân tộc phương Đông cổ đại sớm làm ra lịch? |
Trả lời câu hỏi
Để phục vụ yêu cầu sản xuất nông nghiệp, cày cấy cho đúng thời
vụ, người phương Đông phải thường xuyên theo dõi bầu trời,
trăng sao, mặt trời… để tính toán cho đúng thời gian, gieo trồng
cho hợp thời vụ → từ đó lịch ra đời.
| Câu hỏi: Người nông dân dựa vào đâu để làm ra lịch? |
Trả lời câu hỏi
Để cày cấy cho đúng thời vụ, những người nông dân phải: trông
trời, trong đất”. Dần dần, họ biết được sự chuyển động của Mặt
Trời, Mặt trăng và các hành tinh khác đã ảnh hưởng tới việc “mưa
thuận, gió hòa” hàng năm. Từ đó họ sáng tạo ra lịch. (Lịch của
người phương Đông chủ yếu là âm lịch).
| Câu hỏi: Trình bày những thành tựu tiêu biểu của văn hóa cổ n đại phương Đông? |
Trả lời câu hỏi
– Biết làm ra lịch và dùng lịch âm: 1 năm có 12 tháng, mỗi tháng
có 29 hoặc 30 ngày; biết làm đồng hồ đo thời gian bằng bóng nắng
mặt trời.
– Sáng tạo chữ viết, gọi là chữ tượng hình (vẽ mô phỏng vật thật
để nói lên ý nghĩ của con người); viết trên giấy Pa-pi-rút, trên mai
rùa, trên thẻ tre, trên các phiến đất sét…
– Toán học: phát minh ra phép đếm đến 10, các chữ số từ 1 đến 9
và số 0, tính được số Pi bằng 3,16.
– Kiến trúc: các công trình kiến trúc đồ sộ như Kim tự tháp ở Ai
Cập, thành Ba-bi-lon ở Lưỡng Hà…
| Câu hỏi: Thành tựu trong lĩnh vực toán học là của dân tộc nào? |
Trả lời câu hỏi
– Trong lĩnh vực toán học, người Ai Cập cổ đại đã nghĩ ra phép
đếm đến 10 và rất giỏi về hình học, họ đã tính được số
Pi = 3,1416.
– Người Lưỡng Hà giỏi về số học.
– Người Ấn Độ phát minh ra các chữ số, kể cả số 0.
| Câu hỏi: Dân tộc nào ở phương Đông xuất hiện chữ viết sớm? Vào khoảng thời gian nào? Họ viết chữ vào đâu? |
Trả lời câu hỏi
– Các dân tộc phương Đông xuất hiện chữ viết sớm đó là: Lưỡng
Hà, Ai Cập, Trung Quốc.
– Vào khoảng thời gian:
• Lưỡng Hà, Ai Cập: 3500 năm TCN
• Trung Quốc: 2000 năm TCN – Họ viết chữ vào:
• Người Ai Cập viết trên giấy làm từ vỏ cây Pa-pi-rút (một loại
cây sậy)
• Người Lưỡng Hà viết trên phiến đất sét ướt rồi đem nung khô.
• Người Trung Quốc viết trên mai rùa, thẻ tre, trên mảnh lụa trắng.
| Câu hỏi: Thành tựu có ý nghĩa lớn nhất đối với văn minh loài người là thành tựu nào? Vì sao? |
Trả lời câu hỏi
Thành tựu có ý nghĩa lớn nhất đối với văn minh loài người là chữ
viết bởi vì chữ viết là biểu hiện của thành tựu văn minh. Nhờ có
chữ viết mà thành tựu văn hóa của loài người được bảo tồn và lưu
truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
| Câu hỏi: Em biết gì về kim tự tháp Khê-ốp ở Ai Cập? |
Trả lời câu hỏi
– Kim tự tháp Khê-ốp cao 146,6 m (hiện nay còn 137,7 m), tương
đương tòa nhà 40 – 50 tầng. Để xây dựng Kim tự tháp này, người
ta ước tính phải dùng 2,6 triệu tảng đá, trong đó có những tảng đá
nặng tới 55 tấn.
– Đây là một công trình vĩ đại của người Ai Cập cổ đại. Để có
những tảng đá này, người ta phải lấy đá cứng ở núi, mài thành
những phiến nhẵn rồi chuyên chở qua sông Nin, qua sa mạc, kéo
lên cao xếp thành hình tháp.
– Việc xây dựng các kim tự tháp vào thời điểm cách chúng ta từ
5.000 đến 6.000 năm, trong điều kiện kĩ thuật hết sức thô sơ đã
cho thấy sự vĩ đại về sức sáng tạo của cư dân Ai Cập cổ đại. Để
xây dựng các kim tự tháp, hàng chục vạn nô lệ đã chết ở đây.
– Theo khảo sát của các nhà khoa học, phải leo lên cao khoảng 12
m mới thấy được cửa vào Kim tự tháp. Muốn đi sâu vào trong
phải thắp đuốc soi đường. Trên đường đi, có những ngách dẫn tới
các phòng trống, có lẽ là hầm mộ để xác vua. Việc khảo sát Kim
tự tháp đem lại những hiểu biết kì thú về xây dựng, kiến trúc và
những nguồn sử liệu vô cùng quý giá để đưa chúng ta về thế giới
Ai Cập cổ xưa.
– Như C. Mác từng nói, Kim tự tháp là “kết quả vĩ đại” sinh ra từ
những “hợp tác đơn giản”. Một mặt nó là sự kết tinh của những
nỗi đau khổ khủng khiếp, sự hi sinh của hàng chục vạn nô lệ,
nhưng mặt khác nó là bản anh hùng ca, ca ngợi thành quả lao động
sáng tạo của họ và “Bất cứ thứ gì cũng sợ thời gian, nhưng thời
gian lại sợ kim tự tháp”.
| Câu hỏi: Em biết gì về Vườn treo Ba-bi-lon? |
Trả lời câu hỏi
– Vườn treo Ba-bi-lon được xây dựng sau vài năm vua Na-bu-cô-
đônô-rô xây dựng trong cung điện chính của mình (khoảng nửa
sau thế kỉ III (TCN), là món quà ông tặng người vợ yêu quý nhất
của mình – nàng A-mi-tơ-sơ. M
– Vườn treo hình vuông, có bậc dẫn đến lối vào cửa tiếp theo, đặt
sân nọ trên sân kia thành một quần thể kiến trúc độc đáo theo nền
dốc bậc. Các hiên phẳng được đỡ bởi các cột nâng lên, chịu được
tất cả sức nặng của cây cối. Cột cao nhất 23,1m, tường được xây
vững chắc, rất tốn kém. Chiều dày của tường là 6,8m, khoảng cách
giữa các bậc sân là 3,08 m, dài 4,95 m, rộng 1,23 m. 2
– Các khối đá được phủ bằng một lớp lau sậy trộn nhựa đường,
bên trên là hai lớp gạch nung tráng nhựa đường, giữa các lớp gạch
lại được che phủ bởi những tấm chì lá để chống thấm. Trên mỗi
tầng trồng nhiều loại cây cổ thụ khác nhau. Để đưa nước tưới cho
cây cối, người ta phải dùng một loại máy có chuỗi gầu quay liên
tục do người điều khiển.
– Vườn treo Ba-bi-lon là một công trình kiến trúc có một không
hai trong lịch sử và sau này nó được coi là một trong những kì
quan của thế giới cổ đại.
| Câu hỏi: Quan sát và miêu tả những hình ảnh trên chiếc Bình gốm Hy Lạp (Hình 14 SGK trang 19)? |
Trả lời câu hỏi
– Đây là chiếc bình gốm Hy Lạp, được làm ra từ thế kỉ V TCN.
Trên nền men đen bóng, người ta vẽ tranh mô tả những câu
chuyện truyền thuyết, thần thoại, những cảnh sinh hoạt đời thường
của người Hy Lạp.
– Bình có hình dáng hài hòa, cân xứng, thân phình rộng, cổ eo thắt
lại, miệng và đáy tròn có đường gờ nổi rõ, hai bên có hai quai
dùng để cầm, đồng thời cũng để trang trí. Bình được trang trí bằng
những đường hoa văn sinh động, nhã nhặn.
– Ở giữa thân bình là hình ảnh miêu tả cảnh hai người ngồi ghế
đang nói chuyện gì đó, bỗng người hầu ở phía sau chỉ tay lên trời
và kêu lên: “Ôi! Con chim nhạn!”. Người đàn ông có râu ngoái lại
và cả hai người cùng nhìn lên con chim tỏ vẻ vui mừng vì chim
nhạn là biểu hiện của mùa xuân đã về.
II. NGƯỜI HI LẠP VÀ RÔ-MA ĐA CÓ NHỮNG ĐÓNG
GÓP GÌ VỀ VĂN HÓA ?
| Câu hỏi: Người Hy Lạp và Rô-ma cổ đại đã dựa vào đâu để sáng tạo ra lịch? |
Trả lời câu hỏi
Người Hy Lạp và Rô-ma đã dựa vào sự di chuyển của trái đất
quay xung quanh mặt trời để làm ra lịch. Họ đã tính được 1 năm
có 365 ngày 6 giờ, chia thành 12 tháng. Đó là dương lịch.
| Câu hỏi: Nêu những thành tựu văn hóa của người Hy Lạp và Rô-ma? |
Trả lời câu hỏi
– Biết làm lịch và dùng lịch Dương, chính xác hơn: một năm có
365 ngày 6 giờ chia thành 12 tháng.
– Sáng tạo ra hệ chữ cái a,b,c… có 26 chữ cái, gọi là hệ chữ cái la
tinh, đang được dùng phổ biến hiện nay.
– Các ngành khoa học:
+ Phát triển cao đặt nền móng cho các ngành khoa học sau này.
+ Một số nhà khoa học nổi tiếng trong các lĩnh vực: Ta-lét,
Pi-ta-go, a-cơ-lít (Toán học); Ác-si-mét (Vật lí); Pla-tôn, A-ri-xtốt
(Triết học); Hê-rô-đốt, Tu-xi-đít (Sử học); Xtơ-ra-bôn (Địa lí),..
– Kiến trúc và điêu khắc với nhiều công trình nổi tiếng như: đền
Pác-tê-nông (A-ten), đấu trường Cô-li-dê (Rô-ma), tượng lực sĩ
ném đĩa, tượng thần vệ nữ ở Mi-lô…
| Câu hỏi: Hãy kể tên những công trình kiến trúc và điêu khắccủa Hy Lạp và Rô-ma thời cổ đại vẫn còn được bảo tồn đến ngày nay? |
Trả lời câu hỏi
Những công trình kiến trúc và điêu khắc của Hy Lạp và Rô-ma
thời cổ đại vẫn còn được bảo tồn đến ngày nay như: – đền
Pác-tênông trên đồi A-crô-pôn ở A-ten (Hy Lạp), đấu trường Cô-
li-dê (Rôma), tượng lực sĩ ném đĩa, tượng thần vệ nữ ở Mi-lô…
| Câu hỏi: Nền văn học Hy Lạp được cả thế giới biết đến với những tác phẩm nào? |
Trả lời câu hỏi
Nền văn học Hy Lạp được cả thế giới biết đến với những tác phẩm:
– Bộ sử thi nổi tiếng I-li-át, Ô-đi-xê của Hô-me.
– Những vở kịch thơ độc đáo Ô-re-xti của Et-sin, a-đíp làm vua
của Xô-phô-clov…
| Câu hỏi: Tại sao ở thời cổ đại Hy Lạp và Rôma, văn hóa có thể phát triển được như thế? |
Trả lời câu hỏi
– Văn hóa Hy Lạp – Rô-ma được hình thành trên cơ sở phát triển
cao của trình độ sản xuất đồ sắt phổ biến, sự phát triển của nền
kinh tế công thương nghiệp vừa là cơ sở vật chất vừa là sự thúc
đẩy văn hóa phát triển).
– Chế độ chiếm hữu nô lệ tồn tại dựa trên sự bóc lột về sức lao
động của nô lệ, vừa tạo ra nguồn của cải vật chất nuôi sống xã hội,
vừa tạo nên một tầng lớp quý tộc chủ nô chỉ chuyên lao động trí
óc, làm chính trị hoặc sáng tạo khoa học, nghệ thuật.
– Sự tiến bộ của xã hội – chính trị, nhất là thể chế dân chủ, tạo nên
bầu không khí tự do tư tưởng, đem lại giá trị nhân văn, hiện thực
cho nội dung văn hóa. .
– Kế thừa, tiếp thu thành tựu văn hóa của cư dân phương Đông cổ
đại.
| Câu hỏi: Vì sao ngành thiên văn học sớm phát triển ở các quốc .. gia cổ đại phương Đông? |
Trả lời câu hỏi
– Do xuất phát từ nền kinh tế nông nghiệp trồng lúa nước của
người phương Đông (kết quả của mùa màng phụ thuộc rất nhiều
vào
các yếu tố của tự nhiên) nên họ phải thường xuyên “trông trời,
trông đất, trông mây”… để gieo trồng đúng thời vụ. Thiên văn học
và lịch ra đời xuất phát từ nhu cầu sản xuất nông nghiệp.
– Qua kinh nghiệm từ quan sát thiên nhiên, người phương Đông cổ
đại đã có sự hiểu biết về thiên văn rất sớm.
| Câu hỏi: Cho biết những thành tựu văn hóa nào của người cổ đại còn được sử dụng đến ngày nay? |
Trả lời câu hỏi
Những thành tựu văn hóa của người cổ đại còn được sử dụng đến
ngày nay, đó là:
– Chữ viết (a,b,c…).
– Một số thành tựu cơ bản như phép đếm đến 10, số Pi, các chữ
số, kể cả chữ số 0, các định lí như định lí Ta-lét, Pi-ta-go, định luật
Ác-si-mét…
– Những công trình kiến trúc, điêu khắc: Kim tự tháp, đền
Pác-tê-nông, tượng lực sĩ ném đĩa… là những kiệt tác có giá trị đến
ngày nay thu hút khách du lịch gần xa, những thành tựu về thiên
văn học, y học, toán học…
| Câu hỏi: Em hãy kể tên Bảy kì quan của thế giới cổ đại. |
Trả lời câu hỏi
+ Tượng thần Dớt.
+ Lăng mộ Ha-li-các-dứt
+ Ngọn hải đăng A-lếch-xan-đri.
+ Tượng khổng lồ trên đảo Rô-dơ (tượng thần mặt trời Hê-li-ốt).
+ Kim tự tháp (Ai Cập).
+ Đền Ác-tê-mi (Hy Lạp)
+ Vườn treo Ba-bi-lon (Lưỡng Hà).
Nguồn website giaibai5s.com