Bài 30 ÔN TẬP PHẦN VĂN
1. Nhan đề các văn bản đã được đọc – hiểu trong cả năm học – Cổng trường mở ra
Lý Lan – Mẹ tôi
Ét-môn-đô đơ A-mi-xi – Cuộc chia tay của những con búp bê
Khánh Hoài – Những câu hát về tình cảm gia đình
(Ca dao) – Những câu hát về tình yêu quê hương, (Ca dao)
đất nước, con người – Những câu hát than thân
(Ca dao) – Những câu hát châm biếm
(Ca dao) – Sông núi nước Nam
Lý Thường Kiệt – Phò giá về kinh
Trần Quang Khải – Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra Trần Nhân Tông – Bài ca Côn Sơn
Nguyễn Trãi – Sau phút chia li
(Chinh phụ ngâm khúc –
Đoàn Thị Điểm) – Bánh trôi nước
Hồ Xuân Hương – Qua Đèo Ngang
Bà Huyện Thanh Quan – Bạn đến chơi nhà
Nguyễn Khuyến – Xa ngắm thác núi Lư
Lý Bạch – Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
Lý Bạch – Ngẫu nhiên biết nhân buổi mới về quê Hạ Tri Chương – Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
Đỗ Phủ – Cảnh khuya
Hồ Chí Minh – Rằm tháng giêng
Hồ Chí Minh – Tiếng gà trưa
Xuân Quỳnh – Một thứ quà của lúa non: Cốm
Thạch Lam – Sài Gòn tôi yêu
Minh Hương – Mùa xuân của tôi
Vũ Bằng – Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất (Tục ngữ) – Tục ngữ về con người và xã hội
(Tục ngữ) – Tinh thần yêu nước của nhân dân ta
Hồ Chí Minh – Sự giàu đẹp của tiếng Việt
Đặng Thai Mai – Đức tính giản dị của Bác Hồ
Phạm Văn Đồng – Ý nghĩa văn chương
Hoài Thanh – Sống chết mặc bay
Phạm Duy Tốn – Những trò lố hay là Va-ren
Nguyễn Ái Quốc và Phan Bội Châu
giaibai5s.com
– Ca Huế trên sông Hương
Hà Ánh Minh – Quan m Thị Kính
(Chèo dân gian) 2. Các định nghĩa về các thể loại -Về ca dao tục ngữ:
+ Ca dao nói về tình cảm gia đình, giãi bày và nhắc nhở về công ơn sinh thành (tình mẫu tử), tình anh em ruột thịt.
+ Ca dao về tình yêu quê hương, đất nước, con người thường nhắc đến tên núi, tên sông, tên đất với những nét đặc sắc về hình thể, cảnh trí, lịch sử, văn hoá. Đằng sau những câu hỏi lời đáp là các bức tranh phong cảnh, tình yêu, về lòng tự hào đối với con người, quê hương, đất nước. 3. Những tình cảm, những thái độ thể hiện trong các bài ca dao, dân ca đã học là gì?
– Những câu hát than thân bộc lộ những nỗi lòng tê tái, đắng cay, tủi nhục… của người dân lao động, đặc biệt là thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ.
– Những câu hát châm biếm phê phán và chế giễu những thói hư tật xấu trong đời sống gia đình và cộng đồng bằng nghệ thuật trào lộng dân gian giản dị mà sâu sắc. 4. Các câu tục ngữ đã được học thể hiện những kinh nghiệm, thái
độ của nhân dân về thiên nhiên, lao động sản xuất, con người và xã hội như thế nào?
– Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất phản ánh, truyền đạt những kinh nghiệm quý báu của nhân dân trong việc quan sát các hiện tượng thiên nhiên và trong lao động sản xuất.
– Tục ngữ về con người và xã hội luôn tôn vinh giá trị con người, đưa ra nhận xét, lời khuyên về những phẩm chất và lối sống con người cần phải có. 5. Những giá trị lớn về tư tưởng, tình cảm thể hiện trong các bài thơ,
đoạn thơ trữ tình của Việt Nam và Trung Quốc đã học được là gì? * Các bài thơ trữ tình Việt Nam tập trung vào hai chủ đề:
+ Tinh thần yêu nước: chống xâm lược, lòng tự hào dân tộc và yêu chuộng cuộc sống thanh bình. Thể hiện trong các bài thơ:
– Sông núi nước Nam của Lý Thường Kiệt | – Phò giá về kinh của Trần Quang Khải
– Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra của Trần Nhân Tông + Tình cảm nhân đạo:
– Thể hiện ở tiếng nói chán ghét chiến tranh phi nghĩa đã tạo nên các cuộc chia li sầu hận.
– Tiếng lòng xót xa cho thân phận “bảy nổi ba chìm” mà vẫn giữ vẹn “tấm lòng son” của người phụ nữ.
– Tâm trạng ngậm ngùi tưởng nhớ về một thời đại vàng son nay chỉ còn vang bóng. Thể hiện trong các bài thơ:
– Chinh phụ ngâm khúc của Đoàn Thị Điểm – Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương
– Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan * Các bài thơ trữ tình Việt Nam thời kì hiện đại: + Thể hiện tình yêu quê hương đất nước, yêu cuộc sống như:
– Cảnh khuya của Hồ Chí Minh
– Rằm tháng giêng của Hồ Chí Minh + Thể hiện tình cảm gia đình qua kỉ niệm đẹp của tuổi thơ như:
– Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh * Các bài thơ Đường có nội dung: + Ca ngợi vẻ đẹp và tình yêu thiên nhiên như:
– Xa ngắm thác núi Lư của Lý Bạch + Tấm lòng yêu quê hương tha thiết như:
– Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh của Lý Bạch – Ngẫu nhiên biết nhân buổi mới về quê của Hạ Tri Chương
– Bài ca nhà tranh bị gió thu phá của Đỗ Phủ 6. Về văn xuôi:
Nhan đề văn bản
Giá trị chính về nội dung
Giá trị chính về
nghệ thuật
Tấm lòng thương yêu của người mẹ đổi | Văn biểu cảm tâm Cổng trường
với con và vai trò to lớn của nhà | tình nhỏ nhẹ và mở ra (Lý Lan) trường.
sâu lắng. Tấm lòng thương yêu to lớn, sự hi sinh | Văn biểu cảm, qua Mẹ tôi (Ét-môn-đô của người mẹ đối với con, tình thương hình thức một bức do A-mi-xi) yêu kính trọng thiêng liêng của người thư của người bố con đối với mẹ.
viết cho con. Cuộc chia tay của | Tình cảm gia đình là quý báu và quan | Văn tự sự có bố những con búp bê | trọng. Hãy cố gắng bảo vệ và giữ gìn 1 cục rành mạch, (Khánh Hoài) hạnh phúc ấy.
hợp lí.
tinh tế.
.
Một thứ quà của Một phong vị, nét đẹp văn hoá trong
Tuỳ bút, tinh tế, nhẹ lúa non: Cóm một thứ quà độc đáo và giản dị của
nhàng, sâu sắc. (Thạch Lam) dân tộc: Cốm.
Nghệ thuật biểu Nét đẹp riêng của Sài Gòn và phong Sài Gòn tôi yêu
hiện cảm xúc của cách cởi mở, bộc trực, chân tình và (Minh Hương)
tác giả qua thể sống tình nghĩa của người Sài Gòn.
văn tuỳ bút. Cảnh sắc thiên nhiên và không khí
mùa xuân ở Hà Nội và miền Bắc đưỢC Mùa xuân của tôi
Bút pháp tài hoa, cảm nhận, tái hiện trong nỗi nhớ | (6) | (Vũ Bằng)
thương tha thiết của người xa quê | hương.
Bút kí, tả cảnh ca
Huế trong một đêm Vẻ đẹp của ca Huế, một hình thức sinh Ca Huế trên
trắng trên sông hoạt văn hoá – âm nhạc thanh lịch và sông Hương
Hương. Bài viết giới tao nhã, một sản phẩm tinh thần đáng (Hà Ánh Minh)
thiệu những làn quý.
điệu dân ca Huế rất đằm thắm, trữ tình.
Truyện ngắn hiện Lên án gay gắt bọn quan lại thực dân đại có nghệ thuật tả Sống chết mặc bay | phong kiến vô nhân đạo và bày tỏ | và kế phong phú (8) | (Phạm Duy Tốn) | niềm cảm thương vô hạn trước cảnh | (tương phản và khổ của nhân dân qua việc cứu độ. tăng cấp), lời văn
cụ thể, sinh động.
Truyện ngắn được Vạch trần bộ mặt giả dối, tư cách hèn hư cấu, tưởng Những trò lố hay hạ của một tên thực dân Pháp, đồng | tượng qua giọng là Va-ren và Phan | | thời ca ngợi nhân cách cao thượng, văn châm biếm, Bội Châu
tấm lòng hi sinh vì dân vì nước của | hóm hỉnh đã khắc (Nguyễn Ái Quốc) | một nhà cách mạng với khí thế lẫm | hoạ thật sắc sảo liệt, anh hùng.
| hai nhân vật hoàn toàn đối lập.
7. Hãy phát biểu ý kiến về sự giàu đẹp của tiếng Việt
* Cái đẹp của tiếng Việt là: + sự cân đối, hài hoà về nhịp điệu, + sự cân đối, hài hoà về âm hưởng, + sự cân đối, hài hoà về thanh điệu.
Ví dụ:
“Miền Nam là máu của máu Việt Nam, thịt của thịt Việt Nam. Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lí đó không bao giờ thay đổi”.
(Hồ Chí Minh) * Cái hay của tiếng Việt được thể hiện:
+ ở sự uyển chuyển tế nhị trong cách dùng từ đặt câu.
+ biểu thị được sự phong phú sâu sắc ý nghĩa trong khi nói về tình cảm con người. Ví dụ:
“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ Mặt trời chân lí chói qua tim Hồn tôi là một vườn hoa lá Rất đậm hương và rộn tiếng chim”.
(Tố Hữu) “Hỡi cô tát nước bên đàng Sao cô múc ánh trăng vàng để đi”.
(Ca dao) Tóm lại, cái hay và cái đẹp của tiếng Việt là biểu hiện sự hùng hồn sức sống của dân tộc Việt Nam 8. Hãy phát biểu những điểm chính về ý nghĩa văn chương
| Theo Hoài Thanh: “Văn chương là hình dung của cuộc sống muôn hình bạn trạng, chẳng những thế văn chương còn sáng tạo ra sự sống…”, câu này có hai ý nghĩa:
* Ý nghĩa văn chương là: “hình dung sự sống, hoặc sáng tạo ra sự sống”. * Nguồn gốc của văn chương.
“cũng là giúp cho tình cảm và gợi lên lòng vị tha”. Nghĩa là văn học có chức năng phản ánh hiện thực, nâng cao nhận thức, giúp người đọc “hình dung sự sống muôn hình vạn trạng”, đó là điều kì diệu của văn thơ. .
+ Cuộc sống của con người, của xã hội rất đa dạng. Văn chương có nhiệm vụ phản ánh sự đa dạng đó.
+ Văn chương còn dựng lên những hình ảnh, đưa ra những ý tưởng mà hiện thực chưa xuất hiện để mọi người phấn đấu xây dựng, biến thành hiện thực trong tương lai. | Ví dụ: Văn chương nêu những điển hình tốt, những cuộc sống đẹp để người đọc noi theo. Nhờ có những bài thơ Lượm của nhà thơ Tố Hữu,
Đêm nay Bác không ngủ của nhà thơ Minh Huệ, bài thơ Khoảng trời hối bom của Lâm Thị Mỹ Dạ, Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật… mà ta hình dung, tái hiện được cuộc sống chiến đấu ác liệt thời kì chống Pháp, chống Mĩ. | Văn chương “gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện cho ta những tình cảm ta sẵn có”. Ví như thương người, yêu quê hương, say mê học tập, lao động, mơ ước vươn tới chân trời bao la… những tình cảm ấy là do cuộc sống và văn chương mà tâm hồn ta được bồi đắp.
Văn chương còn làm cho cuộc đời thêm đẹp, cuộc sống thêm ý vị, phong phú, đẹp đẽ hơn như tác giả đã viết: “Cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương và trở nên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần”.
“Tôi yêu sống xanh, núi tím, tôi yêu đôi mày ai như trăng mới in ngần và tôi cũng xây mộng ước mơ, nhưng yêu nhất mùa xuân”.
(Vũ Bằng) 9. Học phần Tiếng Việt và Tập làm văn theo hướng tích hợp trong
chương trình Ngữ văn 7 đã có ích lợi gì cho việc học phần Văn? Nêu ví dụ:
– Nói một cách đơn giản, tích hợp là sát nhập ba phần lâu nay được gọi là ba phân môn (Văn, Tiếng Việt, Tập làm văn) vào một chỉnh thể Ngữ văn. Từ đó mỗi bài học, đơn vị của Sách giáo khoa thực hiện trọn trong một tuần, nói chung đều gồm đủ cả ba phần.
– Chương trình Ngữ văn 7 đã tạo ra sự thuận lợi cho việc học phần Văn.
(Các em tìm các ví dụ) 10. Đọc kĩ bảng tra cứu về các yếu tố Hán Việt, ghi vào sổ tay những từ khó hiểu và tập tra nghĩa trong từ điển.
(Các em thực hiện theo yêu cầu trên)