LIỆT KÊ
I. KIẾN THỨC CƠ BẢN A. Thế nào là phép liệt kê 1. Cấu tạo và ý nghĩa của các bộ phận trong câu sau có gì giống nhau? | “Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút, tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuỗi ngày nào ống pôi chạm, ngoáy tai, bí thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt (…) Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch nghiêm trang lắm (…)
* Về cấu tạo: Các bộ phận trong câu đều có kết cấu tương tự…
* Về ý nghĩa: Các bộ phận miêu tả đều là những đồ vật bày biện chung quanh viên quan phủ. 2. Việc tác giả nêu ra hàng loạt sự việc tương tự bằng những lối kết
cấu tương tự như trên có tác dụng gì?
Tác giả nêu ra hàng loạt sự việc tương tự như trên đã có tác dụng làm nổi bật sự xa hoa của viên quan, đối lập với tình cảnh lam lũ của dân phu đang hộ để ngoài mưa gió. B. Các kiểu liệt kê 1. Xét về cấu tạo, các phép liệt kê dưới đây có gì khác nhau?
Xét về cấu tạo, các phép liệt kê dưới đây có sự khác nhau
a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ quyền độc lập tự do.
– Kiểu liệt kê trên đây không theo từng cặp.
b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ quyền tự do, độc lập ấy.
– Kiểu liệt kê theo từng cặp bằng quan hệ từ và.
Hai kiểu liệt kê trên đây khác nhau về cấu tạo. 2. Thử đảo thứ tự các bộ phận trong phép liệt kê dưới đây, có thể rút | ra kết luận: Xét về ý nghĩa, các phép liệt kê ấy có gì khác nhau?
a. Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng.
– Ở kiểu liệt kê này có thể thay đổi thứ tự các bộ phận liệt kê.
b. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng làng xóm và của tập thể lớn là của dân tộc, quốc gia.
– Liệt kê ở đoạn văn trên không thể thay đổi thứ tự các bộ phận liệt kê, vì các sự vật, sự việc liệt kê được sắp xếp theo mức độ tăng tiến (hình thành – trưởng thành, gia đình – họ hàng – làng xóm).
Hai kiểu liệt kê trên khác nhau về mức độ tăng tiến.
3. Hãy trình bày kết quả phân loại phép liệt kê – Theo cấu tạo:
+ Liệt kê theo từng cặp
+ Liệt kê không theo từng cặp – Theo ý nghĩa:
+ Liệt kê tăng tiến + Liệt kế không tăng tiến
III. LUYỆN TẬP 1. Hãy chỉ ra những phép liệt kê trong bài Tinh thần yêu nước của
nhân dân ta của Hồ Chủ tịch.
Trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta, đã ba lần tác giả dùng phép liệt kê để diễn tả cho đầy đủ và sâu sắc:
a. Sức mạnh tinh thần yêu nước của nhân dân ta … mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước.”
b. Niềm tự hào về những trang sử vẻ vang thể hiện bằng những tấm gương của các vị anh hùng dân tộc … thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung.
c. Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân Việt Nam đứng lên đánh Pháp để bảo vệ chủ quyền tự do, độc lập. | … Từ các cụ già … đến các cháu nhi đồng, từ những kiều bào đến những đồng bào… từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi… Từ những chiến sĩ… đến những công chức… từ những phụ nữ… đến các bà mẹ. Từ những nam nữ công nhân và nông dân… đến những đồng bào điền chủ. 2. Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau đây:
a. Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Varen được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những câu lạp xưởng lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách chưng ra giữa trời, một oiên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tình hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo!
+ Đoạn văn trên của Nguyễn Ái Quốc có sử dụng hai phép liệt kê: … “dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm”
. “Những cu li xe kéo tay phóng cật lực, đôi bàn chân giẫm lạch bạch. ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tình hình chữ thập.”
178
Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng Em đã sống lại rồi, em đã sống! Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung
Không giết được em, người con gái anh hùng! + Đoạn thơ của Tố Hữu có sử dụng một lần phép liệt kê: … ” Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung” 3. Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê | a. Tả một số hoạt động trên sân trường em trong giờ ra chơi:
+ Trong giờ ra chơi các bạn nam thi nhau đá bóng, đá cầu, đá kiện… còn các bạn nữ lại thi nhau nhảy dây, nhảy cao, nhảy xa.. .
+ Tan ca, học sinh ở các lớp ùa ra sân như một đàn chim… cuộc vui chơi diễn ra ngay dưới bóng hai cây phượng: chỗ này nhảy dây, chỗ kia đá cầu, đánh bài, đánh đáo, đánh bi, ai cũng hồ hởi, tươi vui. | b. Trình bày nội dung truyện ngắn Những trò lố hay Va-ren và Phan Bội Châu.
Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu là một truyện ngắn đặc sắc và độc đáo của Nguyễn Ái Quốc.
Bằng trí tưởng tượng, tác giả đã hư cấu ra câu chuyện Va-ren được cử sang Đông Dương thay Toàn quyền Méc-lanh và đã gặp Phan Bội Châu ở Hoả Lò, Hà Nội.
Lúc này nhà cách mạng Phan Bội Châu đang bị thực dân Pháp bắt giam.
Trước khi sang nhậm chức, Va-ren tuyên bố sẽ quan tâm đến vấn đề Phan Bội Châu. Thực chất đó là lời hứa dối trá nhằm vuốt ve trấn an nhân dân Việt Nam đang đấu tranh đòi thả Phan Bội Châu. | Tác giả đã vạch trần bộ mặt xảo quyệt, giả nhân giả nghĩa, thủ đoạn dụ dỗ mua chuộc của tên thực dân cáo già! Cuối cùng hắn tự vạch trần chân tướng là một kẻ phản bội, một tên cơ hội hãnh tiến. Qua đó bộc lộ một thái độ khinh bỉ kẻ thù và bản lĩnh kiên cường của nhà yêu nước Phan Bội Châu.
c. Nói lên những cảm xúc của em về hình tượng nhà cách mạng Phan Bội Châu trong truyện ngắn Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu.
Gợi ý
Truyện ngắn Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu đã xây dựng thành công hai nhân vật đối lập nhau ở Việt Nam dưới thời Pháp thuộc.
Nhân vật Va-ren thì xảo trá, lố bịch, trắng trợn, để tiện, còn Phan Bội Châu. “người tù đặc biệt của chính quyền thực dân” thì kiên cường, bất khuất, khí phách, lẫm liệt.
Một nhân vật đại diện cho bọn thực dân Pháp ở Đông Dương. Một nhân vật tiêu biểu cho lòng yêu nước là vị anh hùng, bị thiên sứ, đã xả thân vì độc lập.
Trong hoàn cảnh như vậy, hình tượng Phan Bội Châu biểu lộ tính cách bản lĩnh, kiên cường và khí phách hiên ngang.
179
giaibai5s.comgiaibai5s.com
Bài 28: Liệt kê – Giải bài tập ngữ văn lớp 7
Đánh giá bài viết