I. MỘT SỐ NỘI DUNG CẦN LƯU Ý
1. Câu hỏi chuẩn bị bài
| Vấn đề 1. Giải thích 2 ví dụ phần 1 trang 72 SGK. |
TRẢ LỜI
– Quan sát lá cây rau mác ở 3 môi trường sống khác nhau: trong nước, trên mặt nước và trong không khí. Tuy kiểu gen của chúng đều giống nhau, nhưng trong 3 môi trường khác nhau chúng lại có hình dạng khác nhau. Trong nước hình mũi mác dài và mảnh do được nước nâng đỡ để tránh tác động của sóng. Trên mặt nước diện tích lá rộng để dễ nổi và tăng diện tích tiếp xúc với ánh sáng. Bên trên môi trường không khí lá có hình mũi mác nhưng ngắn và nhỏ hơn để tránh tác động của gió.
| Vấn đề 2. Cho biết: sự biểu hiện ra kiểu hình của một kiểu gen phụ thuộc vào những yếu tố nào? Trong các yếu tố đó, yếu tố nào được xem như không biến đổi? Thường biến là gì? |
TRẢ LỜI
Từ các ví dụ ở phần trên ta thấy sự biểu hiện ra kiểu hình của một kiểu gen phụ thuộc vào cả kiểu gen và môi trường. Trong các yếu tố đó, yếu tố kiểu gen xem như không đổi.
Thường biến là những biến đổi ở kiểu hình, phát sinh trong đời cá thể dưới ảnh hưởng trực tiếp của môi trường.
| Vấn đề 3. Dựa vào ví dụ ở phần III trang 73 SGK cho biết: giới hạn năng suất của giống lúa DR2 do giống hay do kỹ thuật trồng trọt quy định? Mức phản ứng là gì? |
TRẢ LỜI
Giới hạn năng suất của một giống bất kì do kiểu gen của giống đó quy định.
Mức phản ứng là giới hạn thường biến của một kiểu gen (hoặc chỉ một gen hay nhóm gen) trước môi trường khác nhau. Mức phản ứng do kiểu gen quy định.
Giống lúa DR2 được tạo ra một dòng tế bào (2n) biến đổi, có thể đạt năng suất tối đa gần 8 tấn/ha/vụ trong điều kiện gieo trồng tốt nhất, chỉ đạt 4,5 – 5 tấn/ha/vụ trong điều kiện bình thường.
2/ Ghi nhớ
|Thường biến là những biến đổi ở kiểu hình, phát sinh trong đời cá thể dưới ảnh hưởng trực tiếp của môi trường. Người ta hay gặp loại thường biến biểu hiện đồng loạt theo hướng xác định, tương ứng với điều kiện ngoại cảnh, không di truyền được.
Mức phản ứng là giới hạn thường biến của một kiểu gen (hoặc chỉ một gen hay nhóm gen) trước môi trường khác nhau. Mức phản ứng do kiểu gen quy định. Kiểu hình là kết quả của sự tương tác giữa kiểu gen và môi trường.
II. HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
Câu 1. Thường biến là gì? Phân biệt thường biến với đột biến. Hướng dẫn trả lời:
Thường biến là những biến đổi kiểu hình phát sinh trong đời cá thể dưới ảnh hưởng trực tiếp của môi trường. Ví dụ: người thường xuyên làm việc ngoài nắng thì da đen hơn bình thường.
– Phân biệt thường biến và đột biến:
| Thường biến | Đột biến |
| – Là những biến đổi kiểu hình không biến đổi trong vật chất di truyền. – Diễn ra đồng lọat, có định hướng. – Không di truyền được – Có lợi |
– Biến đổi ADN, NST niến đổi trong vật chất di truyền nên di truyền được. – Biến đổi riêng rẽ, từng cá thể, gián đoạn, vô hướng. – Di truyền được – Đa số có hại, có khi có lợi |
Câu 2. Mức phản ứng là gì? Cho ví dụ về mức phản ứng ở cây trồng.
Hướng dẫn trả lời:
Mức phản ứng là giới hạn thường biến của một kiểu gen (hoặc chỉ một gen hay nhóm gen) trước môi trường khác nhau. Mức phản ứng do kiểu gen quy định.
Ví dụ: Giống lúa DR2 được tạo ra một dòng tế bào (2n) biến đổi, có thể đạt năng suất tối đa gần 8 tấn/ha/vụ trong điều kiện gieo trồng tốt nhất, chỉ đạt 4,5 – 5 tấn/ha/vụ trong điều kiện bình thường.
Câu 3. Người ta đã vận dụng những hiểu biết về ảnh hưởng của môi trường đối với tính trạng số lượng, về mức phản ứng để nâng cao năng suất cây trồng như thế nào?
Hướng dẫn trả lời:
Vận dụng những hiểu biết về ảnh hưởng của môi trường đối với tính trạng số lượng, về mức phản ứng để nâng cao năng suất cây trồng bằng cách:
– Tạo điều kiện thuận lợi để đạt kiểu hình tối đa.
– Hạn chế những ảnh hưởng xấu làm giảm năng suất.
– Áp dụng kĩ thuật trồng trọt thích hợp.
– Thay giống cũ bằng giống mới có tiềm năng năng suất cao hơn.