Bài ôn tập Văn học dân gian Việt Nam gồm hai phần: câu hỏi ôn tập (4 câu) và bài tập vận dụng (6 câu).

– Câu hỏi ôn tập chủ yếu nhằm củng cố và hệ thống hóa kiến thức đã học.

– Bài tập vận dụng vừa củng cố sâu hơn kiến thức vừa rèn luyện kĩ năng phân tích tác phẩm văn học dân gian.

   Như vậy, hai phần đó có liên quan với nhau và bổ sung cho nhau: trên cơ sở ôn tập kiến thức mà vận dụng vào bài tập, và việc vận dụng này sẽ củng cố kiến thức sâu hơn và chắc hơn.

I. GỢI Ý GIẢI ĐÁP CÁC CÂU HỎI ÔN TẬP

Bốn câu hỏi bao quát bốn khu vực kiến thức: kiến thức chung (đặc trưng và thể loại của văn học dân gian); kiến thức về thể loại (truyện dân gian và ca dao).

1. Phát biểu định nghĩa và nêu các đặc trưng của văn học dân gian: 

a) Định nghĩa về văn học dân gian: như trong sách giáo khoa (bài Khái quát văn học dân gian Việt Nam).

. b) Đặc trưng của văn học dân gian: từ định nghĩa rút ra ba đặc trưng cơ bản:

– Là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền miệng (tính truyền miệng).

– Là kết quả của quá trình sáng tác tập thể (tính tập thể).

– Gắn bó và phục vụ trực tiếp cho các sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồng (tính thực hành).

Những đặc trưng trên đây làm nên sự khác biệt giữa văn học dân gian với văn học viết.

2. Chỉ ra những đặc trưng chủ yếu nhất của các thể loại văn học dân gian đã học:

a) Các em có thể đọc lại phần Tiểu dẫn về các thể loại trong sách giáo khoa và nêu lên những đặc trưng chủ yếu nhất của từng thể loại.

b) Ghi vào bảng tổng hợp các thể loại như sau:

Truyện dân gian	Câu nói  dân gian	Thơ ca dân gian	Sân khấu dân gian
Thần thoại, sử thi, truyền thuyết, cổ tích, ngụ ngôn, truyện cười, truyện thơ.	– Tục ngữ – Câu đố	– Ca dao – Vè	– Chèo – Tuồng dân gian

3. Lập bảng tổng hợp, so sánh các thể loại truyện dân gian đã học:

Bảng tổng hợp, so sánh nhằm mục đích vừa củng cố lại kiến thức về các truyện dân gian đã học, vừa phân biệt được các thể loại đó (giống nhau và khác nhau như thế nào?). Trong 5 cột của bảng, cần chú ý nêu rõ 3 cột: nội dung phản ánh, kiểu nhân vật và đặc điểm nghệ thuật. Dưới đây là bảng tổng hợp, so sánh về các thể loại truyện dân gian để các em tham khảo:

4. Về nội dung và nghệ thuật của ca dao:

   Câu hỏi này chỉ là ôn lại những kiến thức đã học của ca dao. Các em có thể dựa vào những gợi ý trong SGK để trả lời theo 2 phần a (nội dung) và b (nghệ thuật) của ca dao.

II. GỢI Ý GIẢI CÁC BÀI TẬP VẬN DỤNG

Dưới đây gợi ý giải các bài tập 1, 2, 4, các bài tập 3, 5, 6 các em tự làm (bài tập 5 các em tìm ví dụ trong các cuốn sưu tầm ca dao, bài tập 6 các em tìm trong các bài thơ văn đã học).

Bài tập 1:

Tìm 3 đoạn văn (Đăm Săn múa khiên lần 1 và 2, đoạn tả Đăm Săn ở cuối bài), rút ra nét nổi bật trong nghệ thuật miêu tả nhân vật anh hùng sử thi (so sánh, phóng đại, trùng điệp được dùng nhiều và rất sáng tạo với trí tưởng tượng hết sức phong phú của tác giả dân gian) nhằm tôn cao vẻ đẹp của người anh hùng sử thi: một vẻ đẹp kì vĩ trong một khung cảnh hoành tráng.

Bài tập 2:

Tấn bi kịch của Mị Châu – Trọng Thủy

Cái lõi sự thật lịch sử	Hư cấu thành bi kịch	Với những chi tiết hoang đường kì ảo	Tính chất của bi kịch	Kết quả của bi kịch	Bài học rút ra
Cuộc xung đột An Dương Vương – Triệu Đà thời kì Âu Lạc ở nước ta	Bị kịch tình yêu (lồng vào bi kịch gia đình, quốc gia)	Thần Kim Quy; lẫy nỏ thần; Rùa Vàng rẽ nước dẫn An Dương Vương xuống biển; ngọc trai – nước giếng	Dữ dội , quyết liệt, toàn diện	Mất tất cả – Tình yêu – Gia đình – Đất nước	Cảnh giác giữ nước, không chủ quan như An Dương Vương, không nhẹ dạ, cả tin như Mị Châu

Bài tập 4: Về hai truyện cười đã học

Truyện	Đối tượng cười (cười ai?)	Nội dung cười (cười cái gì)	Tình huống gây cười	Cao trào để ra tiếng cười “òa” ra
Tam đại con gà	Anh học trò “dốt hay nói chữ”	Sự dấu dốt của con người	Luống cuống khi không biết chữ “kê”	Khi anh học trò nói câu ” Dủ dỉ là chị con công…”
Nhưng nó phải bằng hai mày	Thầy Lí, Cải (và ngô)	Tấn bi hài kịch của việc hối lộ và ăn hối lộ	Đã đút lót tiền hối lộ mà vãn bị đánh (Cải)	Khi thầy lí nói:”… nhưng nó lại phải … bằng hai mày!”

Nguồn website giaibai5s.com